Chuyển viện: Làm sao giảm căng thẳng?

Câu chuyện về chuyển viện từ tuyến dưới lên tuyến trên vẫn luôn là một trong những vấn đề nóng của lĩnh vực y tế. Những ngày gần đây, vấn đề này dường như thu hút nhiều hơn sự quan tâm của dư luận.

Bệnh nhân được chuyển từ Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang lên TP.HCM để tiếp tục điều trị - Ảnh: HOÀI THƯƠNG

Tôi xin mạn phép đứng ở góc nhìn của một bác sĩ nhi với 10 năm làm việc ở các bệnh viện nhi (tuyến cuối, tuyến cơ sở, tư nhân) để kể những câu chuyện về việc chuyển viện, chuyển tuyến với hy vọng mang đến cho bạn đọc những góc nhìn đa chiều hơn.

Thực tế chuyển viện không đơn giản

Căn cứ điều 5 thông tư 14/2014/TT-BYT quy định điều kiện chuyển người bệnh từ tuyến dưới lên tuyến trên khi đáp ứng các điều kiện sau: bệnh không phù hợp với năng lực chẩn đoán và điều trị, danh mục kỹ thuật của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (đã được phê duyệt) hoặc bệnh phù hợp với năng lực chẩn đoán và điều trị, danh mục kỹ thuật nhưng do điều kiện khách quan, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đó không đủ điều kiện để chẩn đoán và điều trị.

Nếu chuyện chuyển tuyến chỉ dừng lại ở việc phù hợp với điều kiện trên đây thì không có nhiều điều phải bàn luận. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy. Mọi chuyện phải có sự đồng thuận của ba bên: bệnh viện tuyến dưới, người bệnh (hoặc thân nhân) và bệnh viện tuyến trên. Chỉ cần một trong ba bên không thống nhất về việc chuyển bệnh lên tuyến trên, sự việc sẽ khó khăn hơn rất nhiều.

Trường hợp chuyển tuyến theo quy định xuất phát từ bệnh viện tuyến dưới nhưng người nhà bệnh nhi không đồng ý chuyển vì nhiều lý do khác nhau (như chi phí điều trị...): tình huống này thường ít gặp và đa phần giải quyết nhẹ nhàng hơn.

Phức tạp hơn cả là việc chuyển tuyến xuất phát từ nguyện vọng của người nhà bệnh nhi nhưng lại không nhận được sự đồng ý từ bệnh viện tuyến dưới hoặc bệnh viện tuyến trên. Lúc này sẽ bắt đầu xuất hiện những mâu thuẫn và câu chuyện sẽ nặng nề, khó lường hơn nếu sức khỏe của bệnh nhân diễn tiến không thuận lợi. Đây được xem là nút thắt khó gỡ đối với thực trạng y tế hiện nay.

Tại sao bệnh viện tuyến dưới không chuyển đi?

Nếu chỉ đơn thuần mong muốn giữ lại điều trị vì đánh giá bệnh của trẻ phù hợp với năng lực chẩn đoán và điều trị của cơ sở, giảm chi phí cho bệnh nhân hoặc vì muốn giảm áp lực cho bệnh viện tuyến trên, tôi cho rằng đây là lý do phù hợp vì có lợi cho tất cả các bên.

Nếu người nhà được giải thích tường tận về lý do giữ lại, về chẩn đoán bệnh, về kế hoạch điều trị và cảm nhận được sự tận tâm từ phía nhân viên y tế, tôi nghĩ mâu thuẫn sẽ được tạm lắng lại để các bên đồng lòng cùng chăm lo cho sức khỏe của bệnh nhân.

Có lần công tác ở Tây Ninh, tôi được mời hội chẩn một ca viêm phế quản phổi vì người nhà lo lắng xin chuyển tuyến trên. Sau khi thăm khám và xem xét cẩn thận các kết quả cận lâm sàng của bệnh nhi, tôi trao đổi cùng với bác sĩ khám trực tiếp và thống nhất thuyết phục thân nhân ở lại, vì hiện tại trẻ không có chỉ định chuyển tuyến trên, đồng nghiệp của tôi tại đây có thể điều trị rất tốt bệnh lý này. Vài ngày sau, bệnh nhi tiến triển tốt. Đây là một trong rất nhiều trường hợp điều trị thành công ở tuyến cơ sở, góp phần giảm tải cho tuyến cuối.

Nhưng không phải người nhà bệnh nhi nào cũng đủ vững tâm để tin tưởng tuyến dưới. Tôi có anh bạn làm bác sĩ ở Cà Mau. Anh chăm chỉ học sau đại học, anh nhiệt huyết học siêu âm tim và lọc máu cùng nhiều kỹ thuật cao... Anh nỗ lực phát triển đội ngũ chỉ với một mong muốn điều trị tốt nhất có thể cho bệnh nhi ở vùng quê của anh. Anh cố gắng thuyết phục người nhà để giữ các ca nặng ở lại điều trị vì những lý do chính đáng như tôi đã nêu ở trên, nhưng cuối cùng anh vẫn phải chuyển bệnh lên TP.HCM vì người nhà quyết tâm muốn chuyển.

Câu hỏi đặt ra: Làm sao để người dân tin tưởng hệ thống y tế cơ sở, tuyến dưới? Họ cần thấy được hiệu quả điều trị, cần cảm được thái độ phục vụ tốt... Nhưng nếu bệnh viện tuyến dưới không có bệnh nhân, mặc dù đã cải thiện năng lực và cơ sở vật chất, thì liệu kinh nghiệm có được nâng cao?

Không thể phủ nhận kinh nghiệm lâm sàng trong chẩn đoán và điều trị bệnh. Chúng tôi vẫn luôn ý thức mỗi ngày rằng "bệnh nhân là người thầy lớn nhất".