Chung cư mini nở rộ, nhan nhản vi phạm nhưng thiếu kiểm tra

Theo Bộ Công an, tính đến đầu tháng 5-2023, cả nước có 8.114 công trình tại 51 tỉnh thành chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy (PCCC) đã đưa vào sử dụng và chưa khắc phục đầy đủ yêu cầu an toàn PCCC theo quy chuẩn QCVN 06:2022/BXD.

Lồng sắt quây kín các căn nhà cho thuê trên phố Dương Quảng Hàm, Cầu Giấy (Hà Nội) - Ảnh: PHẠM TUẤN

Khi chỉ ra trách nhiệm, nhiều ý kiến cho rằng chính các địa phương có trách nhiệm lớn trong những vi phạm về PCCC.

Trong khi đó, người thuê, mua các công trình này chủ yếu chỉ quan tâm về giá cả hơn là các biện pháp bảo vệ an toàn.

Hà Nội nhan nhản chung cư vi phạm

Trong số các công trình vi phạm trên, TP Hà Nội có tới 1.545 công trình, cơ sở, nhà xưởng hiện hữu chưa được nghiệm thu về PCCC nhưng vẫn đưa vào sử dụng.

Loại công trình vi phạm rất đa dạng, trong đó có rất nhiều chung cư, nhà cao tầng, tòa nhà văn phòng, trường học, khách sạn, trụ sở công ty...

Chẳng hạn, trên địa bàn quận Đống Đa có các công trình vi phạm như tòa nhà 29 Huỳnh Thúc Kháng, tòa nhà 75 Phương Mai, tòa nhà Capital Garden, chung cư HH1, HH2...

Trên địa bàn quận Ba Đình có các công trình chung cư vi phạm gồm tòa nhà văn phòng số 1 ngõ 7 Nguyên Hồng, chung cư 15-17 Ngọc Khánh, dự án xây dựng và cải tạo tập thể X1 ở 26 Liễu Giai, tòa nhà TID, tòa nhà 152-154 Phó Đức Chính, tòa nhà 81 và 83 Giang Văn Minh.

Danh sách công trình chung cư vi phạm PCCC trên địa bàn quận Cầu Giấy có tòa nhà Discovery, tòa nhà 109 Trần Quốc Hoàn, tòa nhà ND Building.

Tại Hà Đông cũng có một loạt chung cư vi phạm PCCC như chung cư Bình Vượng, chung cư SME Hoàng Gia, tòa nhà hỗn hợp tháp doanh nhân, tòa nhà CT2 Xa La, tòa nhà hỗn hợp và trung tâm dịch vụ thương mại và nhà ở 89 Phùng Hưng, tòa nhà CT5 AB, tòa nhà CT6, tòa nhà CT4, cụm tòa nhà chung cư Usilk City, cụm chung cư The Pride.

Bên cạnh đó còn có một loạt chung cư khác như chung cư CT3 Nam Từ Liêm, chung cư mini Bồ Đề (Long Biên); tại quận Hoàng Mai có tòa nhà tổ hợp thương mại, văn phòng, nhà ở cao tầng Ecogreen Tower, chung cư mini Handiland - Hoàng Mai.

Các tòa chung cư NO V4, NO V2, Bắc Rice City, Trung Rice City, Nam Rice City, tòa chung cư mini 71C phố Đại Từ... có vi phạm về PCCC.

Theo Bộ Công an, những vi phạm PCCC chưa được khắc phục được phát hiện trong các tòa chung cư, tòa nhà hỗn hợp cao tầng chủ yếu liên quan đến các vi phạm về kiến trúc, kết cấu xây dựng công trình, đường giao thông phục vụ chữa cháy, khả năng tiếp cận của xe thang, xe chữa cháy đến công trình không bảo đảm.

Ban công của một căn chung cư mini được quây bởi các thanh sắt, hàn cố định ngay gần vụ cháy ở quận Thanh Xuân, Hà Nội - Ảnh: DANH KHANG

Chung cư mini nở rộ vì đâu?

Trước đây, Luật Nhà ở 2005 và nghị định 90 (2006) không cho phép xây dựng nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân thành nhà chung cư mini theo dạng có nhiều tầng, nhiều căn hộ tại đô thị.

Đến năm 2010, nghị định 71 mới cho phép phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân được thiết kế kiểu chung cư mini. Nghị định này cũng quy định chủ căn hộ được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó.

Sau đó, Luật Nhà ở 2014 đã cho phép hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị được phép xây dựng nhà ở có từ hai tầng trở lên mà tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín, có đủ tiêu chuẩn diện tích sàn xây dựng tối thiểu mỗi căn hộ theo quy chuẩn... và được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó.

Quy định này đã tạo cơ sở pháp lý để phát triển loại nhà chung cư mini, chung cư hộp diêm tại các đô thị.

Năm 2014, UBND TP Hà Nội đã ban hành quyết định số 24, trong đó đã nhắc đến khái niệm "chung cư mini".

Ngoài ra, UBND TP Hà Nội cũng có quy định hướng dẫn về hồ sơ và trình tự, thủ tục cấp giấy chứng nhận cho hộ gia đình, cá nhân nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà chung cư mini do cá nhân, hộ gia đình đầu tư xây dựng.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Hoàng Châu - chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM - cho hay từ năm 2010 đến nay đã nở rộ tình trạng khoét lõm xây dựng chung cư mini, chung cư hộp diêm, có nhiều tầng, nhiều căn hộ mini tại các đô thị, các quận nội thành.

Trong đó, có những công trình xây dựng trái phép, sai phép không chỉ làm phá vỡ quy hoạch mà không đảm bảo an toàn PCCC, không đủ điều kiện để được cấp sổ hồng cho người mua, làm phát sinh tranh chấp...

Theo ông Châu, thực tế đã có tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng, hiện tượng cán bộ chính quyền cấp cơ sở bao che cho các công trình chung cư mini trái phép.

Chung cư mini trong hẻm đường Nơ Trang Long (quận Bình Thạnh, TP.HCM) đặt thêm cầu thang thoát hiểm trước mỗi tầng - Ảnh: PHƯƠNG QUYÊN

Trước mắt phải ngăn khu vực để xe với khu vực ở, có lối thoát nạn riêng

Liên quan tới vụ cháy chung cư mini trên phố Khương Hạ, cuối chiều 15-9, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi UBND các tỉnh thành trên cả nước yêu cầu các địa phương chỉ đạo sở xây dựng phối hợp với các cơ quan chức năng khẩn trương thực hiện rà soát toàn bộ các công trình nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ đang sử dụng để phát hiện các vi phạm về trật tự xây dựng, đặc biệt là vi phạm về PCCC.

Yêu cầu các chủ nhà ở phải có giải pháp ngăn cách khu vực để xe với khu vực ở và có lối thoát nạn riêng, đầu tư trang thiết bị về PCCC phù hợp. Bố trí người có sức khỏe, kinh nghiệm để quản lý vận hành tòa nhà, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm của các tổ chức, cá nhân có liên quan theo quy định của pháp luật.

Đối với các công trình nhà ở riêng lẻ xây dựng mới, các cơ quan có thẩm quyền địa phương phải kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ quy định của pháp luật về quy hoạch, xây dựng, PCCC, quản lý việc cấp giấy phép xây dựng, quản lý chất lượng, quản lý trật tự xây dựng.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trật tự xây dựng, PCCC của các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Hệ thống dây cáp, dây điện, ống nước chằng chịt bên trong một chung cư trên đường Nguyễn Trãi, quận 1, TP.HCM - Ảnh: T.T.D.