Chiến sự và ngũ cốc khiến quan hệ Ba Lan - Ukraine sứt mẻ

Mối quan hệ giữa Ukraine và Ba Lan đang căng thẳng và tồn tại nhiều bất đồng, trong đó có vấn đề ngũ cốc.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (phải) gặp người đồng cấp Ba Lan Andrzej Duda ngày 9-7 - Ảnh: REUTERS

Diễn biến lời qua tiếng lại giữa Ba Lan và Ukraine đã khiến một nhà lập pháp cấp cao của Ba Lan có những phát ngôn giận dữ trên mạng xã hội X ngày 1-8.

Cơm không lành canh không ngọt

Ông Krzysztof Sobolewski, một lãnh đạo của Đảng Pháp luật và Công lý cầm quyền của Ba Lan, viết trên mạng xã hội rằng đại sứ Ba Lan là "người duy nhất ở lại Kiev" trong những ngày đầu của cuộc chiến, và cáo buộc Ukraine "đùa với lửa".

Theo báo USA Today, Ba Lan đã tiếp nhận hàng triệu người Ukraine chạy trốn chiến tranh và cung cấp viện trợ cả về quân sự lẫn nhân đạo.

Trước đó, ngày 31-7, cố vấn chính sách đối ngoại Ba Lan, ông Marcin Przydacz, đã có động thái được cho là gây căng thẳng khi nói rằng "Ukraine nên bắt đầu thể hiện cảm kích với sự hỗ trợ từ Ba Lan".

Sau đó, Ukraine triệu Đại sứ Ba Lan tại Kiev Bartosz Cichocki để phản đối những bình luận "không thể chấp nhận được" từ ông Przydacz. Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki đã phải đăng đàn nói Kiev đã phạm sai lầm nghiêm trọng trong việc triệu đại sứ của Warsaw.

Tới ngày 2-8, tổng thống Ukraine đã đưa ra lời kêu gọi đoàn kết trong bối cảnh diễn ra các căng thẳng ngoại giao. Ông Zelensky cho rằng quan hệ hai nước không hề có "vết nứt" nào, dù đôi khi vấn đề chính trị có lấn át tình đoàn kết.

"Chúng tôi đánh giá rất cao sự hỗ trợ trong quá khứ của Ba Lan, quốc gia cùng với chúng tôi đã trở thành lá chắn thực sự của châu Âu. Và không hề có một vết nứt nào trên lá chắn này", ông Zelensky cho hay.

"Chúng tôi sẽ không cho phép bất kỳ vấn đề chính trị nào ảnh hưởng mối quan hệ giữa người Ukraine và người Ba Lan, và những cảm xúc nhất thời chắc chắn sẽ hạ nhiệt".

Nguồn cơn căng thẳng

Ba Lan là một trong nhiều quốc gia châu Âu lo ngại rằng ngũ cốc Ukraine đang tràn ngập thị trường châu lục và gây thiệt hại cho nông dân địa phương. Nước này cùng 4 nước châu Âu khác là Bulgaria, Hungary, Slovakia và Romania đã cấm ngũ cốc giá rẻ nhập khẩu từ Ukraine để bảo vệ ngũ cốc nội địa.

Trong khi đó, Ukraine đang gặp khó trong việc vận chuyển ngũ cốc tới châu Phi và châu Á dưới sự phong tỏa của Nga.

5 nước Trung Âu trên muốn Liên minh châu Âu (EU) gia hạn lệnh cấm nhập khẩu ngũ cốc từ Ukraine ít nhất cho đến cuối năm. Lệnh cấm này sẽ hết hạn vào ngày 15-9.

Ngày 2-8, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki cho biết nước này sẽ không dỡ bỏ lệnh cấm vào ngày 15-9 ngay cả khi EU không đồng ý gia hạn.

Ngày 3-8, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal phản đối quyết định của Ba Lan trong việc gia hạn lệnh cấm xuất khẩu ngũ cốc Ukraine sang châu Âu. Ông Shmyhal gọi đó là “động thái không thân thiện và dân túy, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh lương thực toàn cầu và nền kinh tế của Ukraine".

Trong khi đó, việc duy trì xuất khẩu rất quan trọng đối với Ukraine, đặc biệt sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc, thỏa thuận vốn cho phép vận chuyển an toàn ngũ cốc của Ukraine qua Biển Đen.

Xuất khẩu nông sản rất quan trọng đối với nền kinh tế của Ukraine, chiếm khoảng 12% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trước khi Nga tấn công vào tháng 2-2022 và chiếm khoảng 60% tổng xuất khẩu.