Cận cảnh dự án cao tốc nghìn tỉ, 9 năm trắc trở rồi bỏ hoang

Cao tốc Bến Lức - Long Thành, nối Long An với tỉnh Đồng Nai dài gần 58 km được khởi công tháng 7.2014. Cao tốc có điểm đầu ở nút giao cao tốc Trung Lương và Vành đai 3 TP Hồ Chí Minh (thuộc tỉnh Long An) và điểm cuối giao Quốc lộ 51 (tỉnh Đồng Nai).

Theo kế hoạch, tuyến đường dự kiến hoàn thành sau 5 năm khởi công, nhưng đến nay, cao tốc Bến Lức - Long Thành vẫn là những đứt đoạn, dở dang

Ghi nhận vào ngày 11.6, tại công trường thi công cao tốc Bến Lức - Long Thành, đoạn qua địa bàn huyện Bình Chánh (TP Hồ Chí Minh), không khí vắng vẻ, không có công nhân thi công.

Tại khu vực giao Quốc lộ 50, các xe cẩu, xe bồn, máy đào, vật liệu... gỉ sét, nằm ngổn ngang, cỏ mọc phủ kín sau thời gian dài bị ngưng trệ.

Hai nhánh cầu dẫn ở nút giao Quốc lộ 50 xây dang dở, nhiều đoạn đất cát xen lẫn bê tông vì phơi nắng mưa lâu ngày.

Một đoạn trục đường chính chưa được thảm nhựa, người dân lưu thông tạo thành những lối mòn, thậm chí, bò cũng được thả trên đường này.

Đoạn cao tốc đi qua xã Hưng Long, huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh đã hoàn thành, trải nhựa thắng tấp, vài đoạn đường bị khóa nhưng người dân vẫn lưu thông.

Cầu Phước Khánh trên tuyến cao tốc  Bến Lức - Long Thành bắc qua sông Lòng Tàu (nối huyện Cần Giờ, TP Hồ Chí Minh và Nhơn Trạch, Đồng Nai), thuộc gói thầu J3 - một trong 2 gói thầu quan trọng nhất của dự án cao tốc này vẫn chưa được nối liền.

Dự án có tổng vốn đầu tư 31.320 tỉ đồng, hợp từ 3 nguồn: Hơn 13.600 tỉ đồng của Ngân hàng phát triển châu Á (ADB), gần 12.000 tỉ đồng từ Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), còn lại gần 5.700 tỉ đồng từ nguồn đối ứng trong nước. Dự án có 11 gói thầu xây lắp chính, chia thành 3 đoạn đầu tư độc lập. Cụ thể, 5 gói đoạn phía Tây (A1, A2-1, A2-2, A3, A4) dùng vốn ADB. Ba gói đoạn giữa (J1, J2, J3) dùng vốn JICA. Còn 3 gói còn lại ở phía Đông (A5, A6, A7) dùng vốn từ hiệp định vay ADB lần hai.

Việc đầu tư xây dựng cả 3 đoạn tuyến bị đình trệ từ năm 2019 đến nay do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có những rắc rối về nguồn vốn.

Trước đó, ngày 13.3, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà thị sát thực tế dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành, nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ dự án giao thông trọng điểm quốc gia.

Ngày 30.3, Chính phủ đã ban hành nghị quyết về việc bố trí vốn đối ứng của dự án xây dựng đường cao tốc này để tiếp tục triển khai dự án. Tuy nhiên, nghị quyết chỉ cho phép sử dụng 758 tỉ đồng vốn đối ứng cho dự án (số tiền này Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC đã xin tự bố trí từ nguồn thu phí các dự án đường cao tốc do VEC quản lý đang tạm thời nhàn rỗi khi VEC chưa đến kì trả nợ vay làm đường cao tốc cho Nhà nước). Trong khi, 4.348 tỉ còn lại mà VEC xin sử dụng sau vẫn chưa được phê duyệt.

Tại phiên chất vấn của Quốc hội vào sáng 8.6, Phó thủ tướng Lê Minh Khái cho biết, về những khó khăn trong phân bổ nguồn vốn của cao tốc Bến Lức – Long Thành, muốn triển khai dự án này phải có vốn, vốn ODA theo hình thức BOT, do vậy, theo quy định, ngân sách Nhà nước sẽ không được bố trí. Chính vì vậy, phải sử dụng những nguồn hợp pháp khác.

"Nếu nguồn vốn ODA có được nữa thì tốt nhưng vấn đề đàm phán ODA rất khó; còn dùng tiền thu phí của VEC phải có cơ chế riêng, vì tiền thu phí này đáp ứng nghĩa vụ trả nợ của 5 dự án vay vốn của VEC. Do vậy, cần tính toán kỹ cơ chế nguồn vốn để khởi động lại dự án sớm nhất có thể”, Phó thủ tướng Lê Minh Khái, nói.