Bộ Y tế chịu trách nhiệm để xảy ra tình trạng thiếu vaccine

Nhiều trạm y tế TPHCM hết sạch vaccine tiêm chủng mở rộng. Ảnh: Bộ Y tế

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM cho biết, hiện hầu hết vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (tiêm miễn phí) đều đã cạn kiệt. Vaccine uốn ván tiêm cho thai phụ dự kiến hết vào tháng 12, còn vaccine viêm não Nhật Bản sẽ hết vào tháng 1.2024. Thời gian nhận được vaccine gần nhất là vào đầu tháng 10, với hai loại là vaccine phòng bệnh uốn ván VAT và bại liệt đường uống. Trong khi chờ đợi, nhiều phụ huynh đã phải cho con đi tiêm vaccine dịch vụ (có trả tiền) do nguồn này vẫn còn nhiều.

Những năm qua, từ ngân sách trung ương do Bộ Tài chính bố trí, Bộ Y tế mua sắm vaccine cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Sau đó, vaccine được cấp phát đến các địa phương để tổ chức tiêm miễn phí cho trẻ. Từ đầu năm 2023, tình trạng thiếu vaccine tiêm chủng mở rộng xảy ra tại nhiều địa phương do vướng mắc trong quá trình chuyển đổi cơ chế từ mua sắm vaccine bằng ngân sách trung ương sang chuyển giao cho các địa phương.

Để tháo gỡ vướng mắc tình trạng này, tháng 7.2023, Thủ tướng ban hành nghị quyết, giao Bộ Y tế mua vaccine.

Trước tình trạng thiếu vaccine, Bộ Y tế cho biết, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện theo quy định quy trình đặt hàng đối với vaccine sản xuất trong nước và đấu thầu đối với vaccine nhập khẩu để sớm phân bổ cho các tỉnh thành. Dự kiến khoảng từ cuối tháng 11 đến cuối tháng 12, Viện sẽ có nguồn cung ứng trở lại các vaccine thuộc Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV vào tháng 11.2023, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết: Bộ Y tế đã tổ chức mua sắm vaccine tiêm chủng mở rộng theo đúng quy định của pháp luật. Hiện nay, Bộ Y tế và Bộ Tài chính đang tích cực phối hợp để thẩm duyệt, phê duyệt giá và hoàn thành trong tháng 11.2023. Đến nay, đối với 10 loại vaccine sản xuất trong nước đã được đặt hàng theo quy định. Đối với vaccine 5 trong 1 phải nhập khẩu, Bộ đã thực hiện xong quy trình đấu thầu và đang chờ kết quả để triển khai thực hiện trong tháng 11.

Trong thời gian chờ mua sắm vaccine theo quy định của Nhà nước, Bộ Y tế đã vận động các nhà tài trợ trong nước và Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) để hỗ trợ gần 300.000 liều vaccine 5 trong 1 cho 63 địa phương để thực hiện tiêm chủng.

Thế nhưng, đến nay sau hơn 4 tháng được đồng ý phân bổ ngân sách trung ương, việc cung ứng vaccine vẫn bị gián đoạn, các địa phương liên tục thông báo hết vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng dẫn đến nhiều trẻ em bỏ lỡ mũi tiêm. Thậm chí, vaccine viêm gan B tiêm chủng trong 24 giờ sau sinh cho trẻ cũng không còn.

Khi không có vaccine tiêm chủng mở rộng, người dân tìm đến tiêm dịch vụ gây tốn kém. Số khác phải chờ đợi, nguy cơ mắc bệnh do không được tiêm đúng lịch. Mặt khác, khi miễn dịch từ vaccine suy yếu, nguy cơ bệnh bùng phát trên diện rộng xảy ra, đe dọa hệ thống y tế cũng như tính mạng người dân.

Đến thời điểm này, Bộ Y tế chỉ đưa ra giải pháp chung chung: Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Chương trình Tiêm chủng mở rộng đã có văn bản hướng dẫn các tỉnh về việc tiêm bổ sung, tiêm vét cho các địa phương. Ngoài ra, Bộ Y tế đã và đang chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện việc lập kế hoạch cung ứng vaccine trong năm 2024 kịp thời đảm bảo nguồn cung vaccine, chỉ đạo các địa phương chủ động trong giám sát, phát hiện dịch và đáp ứng và triển khai các biện pháp về tiêm chủng vaccine cho đối tượng nguy cơ cao tại ổ dịch để khoanh vùng, không để dịch bệnh lây lan.

Để giải quyết căn cơ, lâu dài Bộ Y tế đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 1.7.2016 của Chính phủ quy định về hoạt động tiêm chủng, trong đó cho phép bố trí ngân sách Trung ương để đảm bảo kinh phí mua vaccine cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn TPHCM) cho rằng, năm 2022, đã thực hiện đấu thầu không được. Đến năm 2023, chuyển nguồn đấu thầu vaccine và đưa về cho địa phương thực hiện. Đến nay không đấu thầu được và hậu quả là thiếu vaccine. Có những nhóm thuốc đấu thầu quốc gia được, vậy tại sao vaccine lại không thực hiện được như vậy, thực hiện đấu thầu ở Bộ, đưa nguồn vaccine về các viện và các địa phương đăng ký lấy vaccine về.

Bộ Y tế với vai trò là cơ quan tiếp nhận viện trợ, điều phối cung cấp vaccine. Bộ Y tế chịu trách nhiệm để xảy ra tình trạng thiếu vaccine này!