Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh: Nguồn nước 60% phụ thuộc nước ngoài, 40% nội sinh

Sáng 4-6, ông Đặng Quốc Khánh lần đầu trả lời chất vấn trước Quốc hội kể từ khi nhận nhiệm vụ Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh - Ảnh: GIA HÂN

Thời gian trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh từ 8h10 sáng 4-6 đến 14h20 chiều cùng ngày.

Ông Khánh sẽ trả lời về nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường, gồm việc quản lý, khai thác, bảo vệ tài nguyên biển quốc gia; tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về an ninh nguồn nước.

Giải pháp phòng, chống tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu, suy giảm, ô nhiễm nguồn nước.

Ông Khánh cũng trả lời về giải pháp nghiên cứu, thăm dò, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên khoáng sản làm vật liệu xây dựng và tài nguyên, khoáng sản quý hiếm.

Lo sử dụng cát biển làm vật liệu xây dựng ảnh hưởng môi trường

Phát biểu mở đầu, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho hay với vai trò là bộ quản lý đa ngành ở 9 lĩnh vực, phạm vi quản lý rộng, có vai trò lớn ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã hội, đời sống người dân và doanh nghiệp.

Thời gian qua, việc quản lý và sử dụng tài nguyên hiệu quả, đa mục đích. Chính sách quản lý tài nguyên nước được hoàn thiện, đảm bảo chất lượng và an ninh nguồn nước. Ngành khai khoáng, công nghiệp khoáng sản có đóng góp tích cực, giúp tăng thu ngân sách.

Tuy vậy, bộ trưởng cho rằng thực tiễn còn nhiều vấn đề đặt ra cho ngành để hoàn thiện hơn nữa trong quản lý, cơ chế chính sách. Vì vậy phiên chất vấn là cơ hội để lắng nghe và hoàn thiện hơn nữa chính sách. "Tôi xin được lắng nghe các ý kiến của Quốc hội" - bộ trưởng Khánh nói.

Toàn cảnh phiên chất vấn - Ảnh: GIA HÂN

Đặt vấn đề về cơ chế đặc thù về khai thác khoáng sản, vật liệu cho phục vụ xây dựng hạ tầng, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) nêu vấn đề về quản lý thế nào cho hiệu quả. Tương tự đại biểu Trần Kim Yến (TP.HCM) cũng nêu vấn đề sử dụng cát biển thay cát sông có thể ảnh hưởng đến môi trường, mang mặn vào nền đất yếu.

"Bộ trưởng có giải pháp gì để quản lý vấn đề này, không ảnh hưởng môi trường và an ninh nguồn nước" - đại biểu Yến nêu.

Đại biểu Trần Quang Minh (Quảng Bình) nêu vấn đề chế biến alumin, nhôm và đất hiếm, đặc biệt là đất hiếm với ngành công nghệ cao. Đề nghị bộ trưởng nêu rõ quản lý khai thác và sử dụng đất hiếm.

Dùng cát biển không được để nhiễm mặn môi trường xung quanh

Trả lời ý kiến của đại biểu Kim Yến, bộ trưởng nói việc sử dụng vật liệu xây dựng, cát cho các dự án trọng điểm quốc gia, nhất là đường cao tốc rất khó khăn.

Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu sử dụng cát biển. Hiện nay dự án thí điểm của Bộ Giao thông vận tải theo hội đồng của Bộ cho thấy cát biển có thể san lấp, thi công đến độ K95.

Đại biểu Trần Kim Yến (TP.HCM)

Bộ Tài nguyên và Môi trường được giao đánh giá trữ lượng, khu vực lấy cát biển. Bộ đã hoàn thành đánh giá trữ lượng ở Sóc Trăng và với trữ lượng có thể lấy ngay là 145 triệu m³, cách bờ khoảng gần 20km. Thân mỏ chiều sâu 7m.

Bộ cũng khuyến cáo lấy cát biển chỉ lấy 2m để giảm tác động. Có nghĩa trữ lượng cát biển rất lớn và hiện cát biển đã được sử dụng san lấp, sử dụng ở các khu kinh tế ven biển.

Về lo ngại dùng cát biển nhiễm mặn, bộ trưởng nói đúng và khi sử dụng cát biển phải đánh giá tác động môi trường. Hiện nay cát biển sử dụng tốt nhất ở các khu vực đã có độ nhiễm mặn. Cát biển phải đảm bảo nguyên tắc không gây nhiễm mặn cho môi trường xung quanh. Tùy công trình, dự án, mức độ, theo bộ trưởng sẽ được đánh giá tác động từng dự án một. Bộ trưởng bày tỏ đồng tình với đại biểu Kim Yến là việc dùng cát biển mặn song không được để tác động, gây nhiễm mặn. Còn cát biển đưa vào vật liệu xây dựng thì Bộ xây dựng sẽ có tiêu chuẩn, quy chuẩn đưa vào công trình nào, đưa như thế nào.

Luật hóa cơ chế đặc thù khai thác khoáng sản

Trả lời câu hỏi của đại biểu Đặng Bích Ngọc, Bộ trưởng Khánh cho biết thời gian qua với cơ chế đặc thù của Quốc hội, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự đồng lòng của địa phương nên đã thực hiện cơ chế đặc thù về cấp vật liệu san lấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, cao tốc.

Ông Khánh nói Bộ cũng ban hành hướng dẫn về vật liệu cho các dự án. Hiện, tiến độ của các dự án đang vượt tiến độ.

Như vậy, theo ông Khánh, cơ chế đặc thù của Quốc hội rất hiệu quả. Để luật hóa việc này, theo ông Khánh luật năm 2010, quy trình cấp mỏ cũng giống như cấp mỏ kim loại quý.

Theo đó, quy trình chưa được phân loại, phân nhóm. Hiện nay, để xử lý, Bộ đã đề xuất Chính phủ trình Quốc hội Luật địa chất khoáng sản, theo đó phân loại 4 nhóm khoáng sản.

Trong đó, nhóm 1 là kim loại quý, nhóm 2 là vật liệu xây dựng cao cấp, chế biến sâu, nhóm 3 là vật liệu xây dựng thông thường, nhóm thứ 4 là đá, sỏi. Trong đó, phân cấp triệt để nhóm 3 - 4 cho địa phương và dự thảo là không phải cấp phép mỏ mà đăng ký, nộp nghĩa vụ thuế theo quy định. Ông nêu rõ, với cơ chế của Quốc hội đã tổng kết đưa vào dự luật.

Khai thác khoáng sản mà địa phương bảo không biết là không phải

Đại biểu Lý Văn Huấn (Thái Nguyên) nêu công tác thanh tra, kiểm tra là một trong những biện pháp nhằm giảm thiểu, hạn chế tình trạng khai thác tài nguyên trái phép, cũng như gây ô nhiễm an ninh môi trường. Những vi phạm này đã được thể chế trong Bộ luật Hình sự. Từ đó, ông đặt vấn đề qua công tác thanh tra, kiểm tra, Bộ trưởng đã kiến nghị xử lý những vụ việc vi phạm như thế nào, đặc biệt là những vụ việc có dấu hiệu tội phạm hình sự? Giải pháp của bộ trưởng trong thời gian tới để tăng cương công tác thanh tra, xử lý những hành vi vi phạm này?

Đại biểu Lý Văn Huấn (Thái Nguyên) - Ảnh: GIA HÂN

Trả lời câu hỏi của đại biểu Huấn về công tác kiểm tra khai thác chế biến khoáng sản, ông Khánh cho biết hoạt động này được phân cấp quản lý mạnh cho địa phương và bộ tăng cường, thường xuyên kiểm tra, thanh tra, giám sát.

Trong 5 năm qua đã có 12 cuộc thanh tra, 40 cuộc kiểm tra chấp hành về khoáng sản, với 933 lượt giấy phép, phát hiện 258 tổ chức cá nhân vi phạm, xử phạt với tổng số tiền 30 tỉ đồng.

Qua thanh tra cho thấy các dự án mỏ sai phạm trong khai thác vượt quá công suất cho phép, khai thác ra ngoài ranh giới, không đảm bảo yêu cầu và điều kiện về môi trường…

"Bộ sẽ xử lý nghiêm sai phạm mang tính liên tục, nối tiếp. Hoạt động khai thác khoáng sản diễn ra cả nước, đã được phân công phân cấp mạnh ở địa phương nên bộ phối hợp chặt chẽ các bộ ngành để tăng cường thanh kiểm tra.

Tuy nhiên địa phương làm nghiêm việc này, chắc chắn địa phương biết. Khi khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu xây dựng, ô tô chở, trang thiết bị hoạt động mà bảo không biết thì không phải nên địa phương phải thật sự quan tâm, cả hệ thống chính trị cùng giám sát để không khai thác trái phép tài nguyên" - bộ trưởng nhấn mạnh.

Ước tính trữ lượng đất hiếm của Việt Nam khoảng hơn 20 triệu tấn

Đại biểu Trần Quang Minh (Quảng Bình) đề nghị bộ trưởng cho biết rõ hơn về công tác khai khoáng, sử dụng và quản lý đất hiếm trong thời gian qua?

Trả lời câu hỏi này, bộ trưởng cho biết hiện nay Việt Nam có nguồn tài nguyên khoáng sản trữ lượng quan trọng tương đối lớn. Trong đó, bôxit khoảng 5,8 tỉ tấn, titan khoảng hơn 600 triệu tấn.

Với đất hiếm, bộ đã đánh giá trữ lượng khoảng 2,7 triệu tấn và tài nguyên đất hiếm khoảng 18 triệu tấn, như vậy, khoảng 20,7 triệu tấn.

Theo bộ trưởng, hiện Thủ tướng đang giao cho bộ có đề án điều tra cơ bản, đánh giá trữ lượng tổng thể đất hiếm, sau đó, báo cáo Thủ tướng.

Bộ trưởng khẳng định quan điểm việc khai thác, chế biến khoáng sản có tính chiến lược như đất hiếm phải tính đến chế biến sâu, chế biến tinh tại Việt Nam, phục vụ cho công nghiệp Việt Nam như đang thu hút công nghiệp chip, bán dẫn.

Nếu chế biến sâu được, đất hiếm sẽ phục vụ cho Việt Nam và xuất khẩu. Tuy nhiên, theo bộ trưởng với đất hiếm trước đây, việc chế biến chưa được nghiên cứu tổng thể, chưa có chế biến sâu. Việc thu hút đầu tư, liên doanh, chuyển giao công nghệ còn khó.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, sau khi đánh giá trữ lượng đất hiếm chính xác thì yêu cầu phải chuyển giao công nghệ, cố gắng chế biến sâu, phục vụ phát triển đất nước…

Trong quá trình này, yêu cầu bộ, ngành, các địa phương có tiềm năng đất hiếm là Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai phải tăng cường quản lý đất hiếm. Cũng theo bộ trưởng, đất hiếm này có khu vực thân mỏ sâu nhưng có khu vực phân tán nhỏ lẻ, phân tán ở bề mặt nên phải quản lý tránh khai thác, buôn bán trái phép.