Bên trong nhà tù an ninh bậc nhất thế giới

Nhà tù CECOT (El Salvador) có thể trở thành điểm đến mới cho những người di cư bị trục xuất khỏi Mỹ, thậm chí cả công dân Mỹ phạm tội nghiêm trọng, nếu đề xuất của Tổng thống Nayib Bukele được thông qua.

Sau cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Tổng thống El Salvador Nayib Bukele ngày 3/2 tại San Salvador, Rubio tuyên bố rằng nhà tù CECOT có thể bắt đầu tiếp nhận tù nhân từ Mỹ. Ngoại trưởng Mỹ cho biết thêm, nhà tù này có thể là nơi giam giữ những người di cư phạm tội sắp bị trục xuất khỏi Mỹ, hoặc những tội phạm đặc biệt nguy hiểm đang bị giam giữ ở Mỹ, bất kể họ là công dân Mỹ hay thường trú nhân hợp pháp.

Tuy nhiên, đề xuất này ngay lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ giới chuyên gia và các tổ chức nhân quyền. Theo luật hiện hành, Mỹ không thể trục xuất công dân của mình sang một quốc gia khác. Giáo sư Mneesha Gellman, chuyên gia về chính trị quốc tế tại Cao đẳng Emerson, nhận định: "Đây là một động thái chưa từng có tiền lệ. Nó không giải quyết tận gốc vấn đề tội phạm và nhập cư, đồng thời có khả năng vi phạm nhiều điều ước quốc tế". Manuel Flores, tổng thư ký đảng đối lập El Salvador, cũng chỉ trích gay gắt đề xuất này, cho rằng đất nước không thể trở thành "bãi rác" chứa tội phạm cho Mỹ.

Hơn 15.000 tù nhân đang bị giam giữ tại Trung tâm giam giữ khủng bố khét tiếng của El Salvador. Ảnh: NYPost

Trung tâm Giam giữ Khủng bố (CECOT), được Tổng thống Bukele ca ngợi là biện pháp mạnh tay để dẹp loạn băng đảng. Đây cũng là một trong những nhà tù lớn nhất và nghiêm ngặt nhất thế giới. Cơ sở này, nằm cách thủ đô San Salvador khoảng 75 km về phía đông nam, hiện giam giữ khoảng 15.000 tù nhân, bao gồm các thành viên của hai băng đảng khét tiếng MS-13 và Barrio 18.

Mặc dù chính quyền Bukele tuyên bố CECOT là hệ thống nhà tù kiểu mẫu, các tổ chức nhân quyền lại mô tả đây là nơi có điều kiện giam giữ vô nhân đạo. Họ cho rằng một phần ba số tù nhân tại đây có thể vô tội, bị bắt trong các cuộc truy quét quy mô lớn của chính phủ. Năm ngoái, khoảng 8.000 người đã được thả sau khi bị bắt oan trong chiến dịch bắt giữ hơn 80.000 nghi phạm.

Tù nhân tại CETOT bị giam giữ vô thời hạn, họ không được ân xá, phải sống trong điều kiện thiếu thốn và chật chội. Ảnh: NYPost

Bên trong CECOT, tù nhân phải chịu sự giám sát nghiêm ngặt 24/7. Mỗi ngày, họ chỉ được ra khỏi phòng giam 30 phút để tập thể dục hoặc tham gia phiên tòa trực tuyến. Phòng giam quá tải, chứa từ 65 đến 70 người, với điều kiện sinh hoạt khắc nghiệt: tù nhân phải tắm từ một chậu lớn và uống nước từ thùng nhựa, đi vệ sinh trước mặt tất cả mọi người... Mỗi ngày, họ chỉ được cung cấp đậu và mì ống (thực đơn không có thịt), do chính phủ lo ngại rằng thịt có thể được sử dụng để buôn lậu ma túy hoặc vũ khí. Theo tổ chức Due Process of Law Foundation, khẩu phần ăn này hoàn toàn không đủ để đảm bảo sức khỏe cho tù nhân.

Giám đốc nhà tù, ông Belarmino Garcia, khẳng định CECOT là nơi dành cho "những kẻ tâm thần khó có thể cải tạo" và nhấn mạnh rằng các tù nhân sẽ không bao giờ được rời khỏi đây. Tuy nhiên, các báo cáo từ nhóm nhân quyền Cristosal cho thấy ít nhất 174 tù nhân đã bị tra tấn hoặc giết hại trong nửa đầu năm ngoái, chủ yếu do bạo lực giữa các băng nhóm hoặc sự trấn áp của lính canh.

Nhà tù CECOT có sức chứa lên tới 40.000 tù nhân và Bukele đang tìm cách lấp đầy một phần chỗ trống này bằng những người di cư phạm tội và công dân Mỹ bị kết án, đổi lại, El Salvador sẽ nhận được một khoản phí từ chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa kế hoạch này vẫn là dấu hỏi lớn. Mỹ chưa từng có tiền lệ gửi công dân của mình đến một quốc gia khác để chịu án, ngoại trừ các trường hợp giam giữ tại căn cứ quân sự như Vịnh Guantanamo. Việc đưa tù nhân Mỹ đến CECOT có thể dẫn đến những tranh cãi pháp lý và ngoại giao, đặc biệt khi nó vi phạm các tiêu chuẩn về quyền con người.

Giáo sư Gellman nhấn mạnh: "Việc này vượt xa những gì Mỹ từng làm với tù nhân tại Guantanamo hay trong các trại tập trung Nhật Bản thời Thế chiến II. Nó có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng trên trường quốc tế".

Phạm Linh (Theo NYPost)

Xem thêm ảnh tại nhà tù CECOT