Ba năm đại trùng tu điện Thái Hòa
Để trả lại vẻ đẹp lộng lẫy của cung điện quan trọng nhất trong vương triều Nguyễn, hơn 200 nghệ nhân, thợ lành nghề đã làm việc ròng rã ba năm.
Điện Thái Hóa nằm trong Đại nội Huế, được xây dựng vào năm 1805 dưới thời vua Gia Long. Công trình là biểu trưng quyền lực của triều Nguyễn, được dùng trong lễ đăng quang, sinh nhật vua, đón tiếp sứ thần và các buổi đại triều.
Trước cuộc đại trùng tu, Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế tổ chức nhiều cuộc hội thảo. Các nhà văn hóa đánh giá điện Thái Hòa xuống cấp nghiêm trọng, một số cấu kiện gỗ mục ruỗng, không đảm bảo an toàn. Một phần mái được che chắn tạm bợ sau bão Noul năm 2020 làm mất vẻ uy nghiêm của cung điện. Việc trùng tu là cấp bách, nhưng phải cẩn trọng để bảo tồn các giá trị nguyên bản.
Trước khi hạ giải điện Thái Hòa để trùng tu vào tháng 11/2021, Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế đã quét 3D toàn bộ công trình để lưu giữ các yếu tố gốc, làm cơ sở đối chiếu. Các hạng mục trùng tu chính gồm: Gia cường nền móng, phục hồi nền lát gạch, bậc cấp đá thanh, tường gạch với màu sắc nguyên trạng. Hệ khung gỗ, mái lợp ngói hoàng lưu ly và ngói liệt men vàng cùng các chi tiết trang trí như bờ mái, con giống khảm sành sứ và trang trí pháp lam cũng được tu bổ kỹ lưỡng.
Với kinh nghiệm 20 năm trùng tu di tích Huế như điện Minh Thành, Gia Thành ở lăng vua Gia Long, Triệu Tổ Miếu, Công ty CP Tu bổ di tích Huế được lựa chọn trùng tu điện Thái Hòa. Hàng chục nghệ nhân mộc mỹ nghệ lành nghề từ Bắc Ninh, Hà Nam được tuyển tham gia cùng thợ kép ở Huế. Các nghệ nhân mộc mỹ nghệ giàu kinh nghiệm sẽ phụ trách hạ giải và phục hồi cấu kiện gỗ. Nghệ nhân kép đến từ Huế đảm nhiệm việc đắp rồng trang trí, hoa văn trên ô hộc và sơn son thếp vàng.
Với công trình lớn kiểu "trùng thiềm điệp ốc" (hai bộ mái trên một mặt nền), trang trí pháp lam, lợp ngói hoàng lưu ly như điện Thái Hòa, đội thợ phải hạ giải toàn bộ, đánh giá lại các cấu kiện gỗ. Đầu năm 2022, những viên ngói đầu tiên được dỡ xuống. Hệ thống rồng trang trí trên mái được đưa xuống cẩn trọng, đảm bảo giữ nguyên vẹn để đối chiếu, tái sử dụng khi cần. Nhà kho lưu giữ các cấu kiện gỗ được xây dựng ngay bên cạnh điện để phục vụ trùng tu.
Chia sẻ về những khó khăn trong trùng tu điện Thái Hòa, ông Hồ Hữu Hành, Giám đốc Công ty CP Tu bổ di tích Huế, cho biết trải qua hơn 100 năm tồn tại, nhiều cấu kiện gỗ của điện Thái Hòa khi hạ giải đã mục ruỗng, cần thay thế. Tuy nhiên, nguồn gỗ lim ở Việt Nam, Lào khan hiếm. Đơn vị phải xin phép nhập hơn 1.000 khối gỗ lim Nam Phi. Thợ phải dùng búa đẽo sao cho cột tròn, đúng kích thước với các cột điện bị mục ruỗng.
"Làm công tác trùng tu như nghề bác sĩ, ông có tay nghề cao vào hội chẩn, khám lâm sàng, rồi giao cho thợ tay nghề cao mổ xẻ. Với kết cấu gỗ ở điện Thái Hòa, thợ cả nhiều kinh nghiệm, tay nghề cao mới lấy được khoảng cách các cấu kiện gỗ chuẩn", ông Hành nói. Khác với công trình mới, ở điện Thái Hòa khoảng cách các chân tán cột không đồng đều nên phải lấy theo mực thước (thước dây), từng gian có mực thước riêng. Nếu thợ không kinh nghiệm thì dễ làm hở cấu kiện gỗ, nghiêng méo công trình, không đồng đều.
Hệ thống sành sứ trên mái điện được hạ giải cẩn trọng, song không thể tái sử dụng cũng gây khó khăn cho việc trùng tu. Nghệ nhân Trương Thế Lực, 54 tuổi, ở xã Quảng Thành, huyện Quảng Điền, cho hay nghệ thuật ghép rồng, hoa văn trên mái điện của người xưa rất tinh xảo, khác biệt. Mỗi ô hộc trang trí, hình thái con rồng trên điện Thái Hòa có thần thái riêng. Ông và đội thợ phải rất tỉ mỉ đắp sao cho giống bản gốc. Mỗi con rồng mất 20-25 ngày đắp, khảm sành sứ.
Để hoàn thành điện Thái Hòa vừa đảm bảo nguyên bản, đúng tiến độ, hơn 200 nghệ nhân mộc mỹ nghệ, thợ kép phải làm cả ngày lẫn đêm. May mắn là kỹ thuật sơn son thếp vàng đã được các nghệ nhân ở Huế tiếp nhận thay vì thuê thợ từ Hà Nội vào như những công trình trước. Công trình hoàn thành vào cuối tháng 11/2024, đúng ba năm sau ngày hạ giải.
Trước ý kiến nhiều chi tiết điện Thái Hòa bị sai lệch so với trước hạ giải, ông Hành nói điện Thái Hòa kể từ khi xây dựng dưới thời vua Gia Long đến nay đã trải qua nhiều đợt trùng tu. Sau Tết Mậu Thân năm 1968, điện bị hư hại và được trùng tu không đúng bản gốc ban đầu. Công trình hiện nay dựa trên ảnh thời vua Khải Định (khoảng năm 1923) và ý kiến chuyên gia văn hóa. Phương án trùng tu cũng được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch thống nhất chọn trang trí theo thời vua Khải Định.
"Các chi tiết hiện tại sẽ khác với trước khi tháo dỡ, nhưng đúng với bản gốc, trả lại vẻ đẹp huy hoàng nhất của công trình. Điện được trùng tu theo phong cách rực rỡ nhất thời vua Khải Định, đặc biệt ở các chi tiết khảm sành sứ, trang trí pháp lam và sơn son thếp vàng", ông Hành nói. Việc trùng tu tôn trọng nguyên bản, có điều chỉnh các chi tiết dựa trên tính khả thi, kỹ thuật hiện đại và tư liệu lịch sử. Quá trình trùng tu không chỉ là sửa chữa mà còn mang ý nghĩa lớn trong việc bảo tồn giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc của di sản thế giới.
Ông Phan Văn Tuấn, Phó giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế, đánh giá việc trùng tu điện Thái Hòa đúng theo yêu cầu của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và các nhà văn hóa. Công trình sau đưa vào sử dụng đã thu hút nhiều khách tham quan. Sau điện Thái Hòa, trung tâm sẽ khôi phục các cung điện như Cần Chánh, Đại Cung Môn.
Võ Thạnh
Nhà hàng xây dựng trái phép trên đất công ở phố du lịch Đà Nẵng suốt 10 năm
18:00 22/08/2025Đà Nẵng – Ngay cửa ngõ dẫn vào danh thắng Ngũ Hành Sơn, một nhà hàng kiên cố xây dựng trái phép , lấn chiếm đất công tồn tại suốt...
Công an ở Cần Thơ triệt xóa điểm đánh bạc lắc bầu cua ăn tiền
17:45 22/08/2025Cần Thơ - Ngày 22.8, thông tin từ Công an TP Cần Thơ, chiều 21.8, Công an xã Nhu Gia đã triệt xóa một điểm đánh bạc dưới hình thức...
Nhóm người nguy cơ mắc bệnh Chikungunya
12:45 22/08/2025Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Bệnh đang bùng phát tại một số nước Châu Á (Trung Quốc, Singapore, Thái Lan...). Tại Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh, nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Bệnh chưa có vaccine, thuốc điều trị đặc hiệu, song các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo người dân không nên quá hoang mang, chủ động phòng ngừa...
Đà Nẵng phản hồi về việc tiếp nhận, quản lý hòn Sơn Chà
12:45 22/08/2025Đà Nẵng - Ngày 19.8, Sở Nội vụ TP Đà Nẵng vừa phản hồi nội dung liên quan đến việc quản lý, tiếp nhận hòn Sơn Chà.
Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ngãi thông qua Nghị quyết giao biên chế công chức năm 2025
12:45 22/08/2025Quảng Ngãi - Tổng biên chế công chức trong các cơ quan chính quyền địa phương là 2.386, gồm 2.298 biên chế cấp tỉnh và 88 biên chế dự phòng.
Cháy 3 nhà gỗ tiền tỷ: Chủ nhà vẫn chưa hết bàng hoàng, mất trắng tài sản
07:45 22/08/2025“Chỉ 30 phút thôi, cháy không còn thứ gì, giờ vợ chồng tôi mất trắng. Đây là những tài sản mà hai vợ chồng tôi tích góp bao năm qua”, chủ nhân 3 căn nhà gỗ bị cháy ở Hà Tĩnh chia sẻ.
Ngày 19-8, khởi công đồng loạt 250 công trình, dự án quy mô trên cả nước
07:45 22/08/2025Việc khánh thành đưa vào khai thác các công trình, dự án và triển khai khởi công đồng loạt các công trình có quy mô lớn, góp phần tạo động lực để phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Bữa cơm Công đoàn chăm lo người lao động tại Hưng Yên
07:45 22/08/2025Hưng Yên - Công đoàn Công ty TNHH Một thành viên Khai thác Công trình Thủy lợi Bắc Thái Bình vừa tổ chức bữa cơm ý nghĩa cho đoàn viên,...
Khối quân nhân Nga tới Hà Nội, chuẩn bị cho Lễ diễu binh, diễu hành dịp Quốc khánh
02:45 22/08/2025Khối quân nhân Nga đã tới Hà Nội, chuẩn bị cho Lễ diễu binh, diễu hành nhân Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9 của Việt Nam.
