Anh Ba Tất Thành ở Boston

TP - Nơi còn bằng chứng về sự cư trú sớm nhất của Nguyễn Tất Thành (trước khi sống ở Anh hay Pháp) chính là Hoa Kỳ. Hiện còn lưu giữ được một lá thư ký tên Nguyễn Tất Thành đề ngày 15/12/1912 gửi từ New York cho viên khâm sứ Pháp tại Huế nhờ liên hệ với thân phụ của mình đang sinh sống ở trong nước...

Boston, thành phố của những trường đại học. Những Havard, những Massachusset... Nơi quần cư của trí tuệ Hoa Kỳ.

Không nhiều lắm các khách sạn bốn năm sao như Seattle, Washington DC, New York mà tôi đã qua nhưng Boston có một khách sạn, một địa danh có lẽ người mình chưa nhiều người biết?

Đó là The Omni Parker House, ngày ấy đã chứng kiến chàng thanh niên Á Đông Nguyễn Tất Thành lần đầu đặt chân đến Boston.

Omni với tầng lầu được xây từ năm 1855 do nhà cự phú người Anh Harvey Parker, cứ như trong di ảnh thì không ria nhưng được cái rõ lắm râu, xây khách sạn này được ba mươi năm thì mất, thọ 79 tuổi.

Tiền Phong Thủ tướng Phan Văn Khải và thành viên trong đoàn Việt Nam đang nếm loại bánh trứ danh nơi anh Ba Nguyễn Tất Thành từng làm việc (6/2005) 1

Thủ tướng Phan Văn Khải và thành viên trong đoàn Việt Nam đang nếm loại bánh trứ danh nơi anh Ba Nguyễn Tất Thành từng làm việc (6/2005)

Rồi Omni sau đó được phá đi xây lại như bây giờ, công năng tiện ích lớn hơn nhưng vẫn giữ được hồn cốt kiểu dáng ban đầu của cái người đã từng đến khai sơn phá thạch xứ Boston.

Khi anh Ba Nguyễn Tất Thành đặt chân đến đây xin được một chân thợ làm bánh thì Omni chưa được khang trang như bây giờ?

Vậy nên tôi tha thẩn lâu hơn nán lại lâu hơn ở những quầy Bar, ở quầy tiếp tân, nhưng chợt giật thột cái ý nghĩ rằng, à mà liệu khi ấy Bác của chúng ta có được phép đến những nơi này trong thân phận của một người thợ làm bánh?

Tiền Phong Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ (nay là Chủ tịch Quốc hội) bên chiếc bàn Bác Hồ từng làm bánh (7/2018) 1

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ (nay là Chủ tịch Quốc hội) bên chiếc bàn Bác Hồ từng làm bánh (7/2018)

Nhưng những bậc gạch đỏ nép trên lối đi kia, cái tay vịn thứ đồng thứ gỗ tất thảy đã bóng loáng lên dẫn xuống tầng hầm nơi giành cho những người thợ làm bánh thì dứt khoát đang đọng dấu tay với dấu giày của Bác?

Tôi cứ sờ sẩm vẩn vơ như thế, bất biết lão gác cửa khách sạn luôn thường trực cái cười luôn lấp ló trong bộ ria vểnh cong vắt ngó nghiêng chằm chằm.

Đám báo chí đến trước đang được vị quản lý khách sạn hào phóng giới thiệu những sự lạ lẫn sự kiện đã từng diễn ra ở khách sạn này...

Tỷ như Tổng thống John Kennedy hồi bảy tuổi đã từng có bài diễn thuyết khi cùng đi với ông nội mình đến Omni. Rồi cậu John lớn lên thành một chàng trai, trước khi trở thành Tổng thống. Tình yêu sét đánh giữa chàng với Jacqueline cũng bắt đầu từ một bàn ăn ở khách sạn này! Và cũng tại Omni đây, đảng của John Kennedy cũng dã quyết định cho Jonh Kenedy ra tranh cử Tổng thống.

Rồi phòng khách lẫn phòng ăn khách sạn đã từng thấp thoáng nhiều bận bóng dáng của Tổng thống Frankin Roosevelt những năm đầu thế kỷ trước.

Rồi nhà văn Anh Dicken du lịch đến Mỹ cũng có vài “tua” ghé nghỉ ở khách sạn này. Còn các ông Thượng nghị sỹ Hoa Kỳ các giai đoạn những cựu những tân từng ghé qua đây.

Một số nhà cách mạng nổi tiếng cũng đã từng làm việc ở đây với tư cách là nhân viên của Parker House: Chủ tịch Việt Nam Hồ Chí Minh đã từng làm thợ bánh ở tiệm bánh từ năm 1911 đến 1913; Malcolm Little, được nhớ đến như một nhà hoạt động chống phân biệt chủng tộc với biệt danh Malcolm X, đã từng là người chạy bàn ở đây vào đầu những năm 40. Giữa những năm 80, một sinh viên khoa âm nhạc của trường nhạc New England đã từng làm việc tại Omni Parker House với vị trí trực điện thoại đêm. Và mới nhất là ngôi sao opera mezzo-soprano Denyce Graves lừng danh!

Cánh an ninh Mỹ chỉ cho phép chúng tôi xuống tầng hầm khi Thủ tướng Phan Văn Khải và đoàn Việt Nam tới.

Tầng hầm. Ba hay hai tầng như thế, tôi không nhớ chính xác nhưng Bác của chúng ta đã ăn ngủ làm việc ở tầng cuối cùng là nơi làm bánh. Hầm nhưng không có cảm giác bí và ẩm thấp . Nền lát gạch nâu đỏ. Lối đi thoáng đãng. Liệu ngày ấy, hai năm ròng anh Nguyễn ở nơi này, hệ thống thông gió và ánh sáng có khả dĩ như bây giờ?

Không có thời gian để hỏi vì phải gằn bước để theo kịp một ông trong ban Giám đốc khách sạn đang dẫn Thủ tướng ta đi.

Những nhịp chân chậm dần chậm dần. Không phải nhịp của chủ mà là của khách. Những sải chân của Thủ tướng bước chậm hẳn lại... Ông đang nghĩ gì? Từ đầu một đường hầm hun hút, tôi đã thấy sực lên mùi bánh.

Hàng người doãng ra dần. Tôi đang đứng ở vị trí trung tâm chế biến bánh mỳ bánh ngọt và đâu như nhiều loại bánh khác của Omni. Thấy giới thiệu rằng Omni không thửa bánh như một số khách sạn khác mà theo truyền thống một thế kỷ rưỡi nay tự làm lấy bánh theo bí quyết của mình. Tôi thầm nghĩ, như vậy là đã nối dài dặc, đã lưu cữu một đường hương thơm thảo hơn một trăm năm mươi năm, non trăm năm nay khi anh thợ làm bánh Nguyễn Tất Thành chồn chân ở tầng hầm này. Giọng người giới thiệu chừng như cũng đượm chút ngậm ngùi mà rằng, thời cụ Hồ làm bánh, đâu đã có dây chuyền chạy phăm phăm và dụng cụ nhào bột, pha trộn nguyên liệu hiện đại như bây giờ. Mà cơ bắp là chính. Nhào được mẻ bột rã rời cả tay... Nghe người giới thiệu nhắc đến lần thứ hai, cả khối người Việt duới tầng hầm như mới sực tỉnh. Thì ra ông đang mời khách nếm mẻ bánh mới được sản xuất bằng dây chuyền tiên tiến. Tôi ngó Thủ tướng cầm một chiếc bánh lên, động thái cẩn trọng như nâng thứ gì mong manh lắm rồi bẻ ra một mẩu nhỏ Ăn đi các đồng chí, ăn để nhớ Bác mình...

Nhìn kiểu ông nhấm nháp, tôi chợt nhớ động thái thưởng bánh thánh của các chiên lành dịp Noel...

Rời khách sạn, tôi bấm vội kiểu ảnh ghi lại những dòng này.

Ho Chi Minh Was aPastry chef in Parker’s kitchen from 1911-1913. The table that he worked on is still in the bakeshop

(Hồ Chí Minh đã từng đảm đương vị trí phụ trách món bánh nướng trong nhà bếp của Parker từ năm 1911 đến 1913. Chiếc bàn mà Hồ Chí Minh đã từng làm việc hiện vẫn còn trong tiệm bánh)

Trời đất, thế còn chiếc bàn? Đang nằm ở đâu? Bằng gỗ hay chất liệu gì? Hình thù kích cỡ ra sao? Tôi không biết! Tiếc...

Sau chuyến đi ấy, về nước tôi được biết thêm, ở Boston còn có Kenvin Bowen!

Anh lính Kenvin Bowen những năm sáu mươi đã có những đêm phục kích Việt Cộng dưới chân núi Bà Đen của đất Tây Ninh.

Về Mỹ năm 1968, Kenvin Bowen mưu sinh bằng nghề trồng hoa và bán hoa. Kenvin Bowen làm thơ mà bài thơ đầu tiên và cũng là tên một tập thơ sau này của ông rất nổi tiếng, từng đoạt Giải thưởng ở Mỹ. Đó là bài Chơi bóng rổ với Việt Cộng mà độc giả Việt Nam nhiều người biết qua bản dịch rất đạt của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.

Tại Boston sau này đã ra đời Trung tâm Kenvin Bowen nổi danh. Trung tâm như một đầu mối có sức hút nhân văn tập hợp những ý tưởng những tấm lòng nhằm xoa dịu nỗi đau của các cựu binh do hội chứng Việt Nam gây ra... Nhiều nhà văn nhà thơ không chỉ của Boston mà từ khắp nước Mỹ thường xuyên lui tới căn nhà của Bowen căn nhà hào hiệp ( chữ dùng của nhà thơ Hữu Thỉnh) lúc đầu là nơi đặt trụ sở của Trung tâm. Hầu hết các nhà văn nhà thơ Việt Nam sang Mỹ đều đã tới trung tâm, tới nhà hai vợ chồng hai đứa con Kenvin Bowen... Những Nguyễn Khải, Lê Lựu, Trần Đăng Khoa... Hữu Thỉnh đã ru cho con Bowen ngủ. Lê Minh Khuê từng trổ tài nấu bún bò...

Hai vợ chồng Bowen đã sang lại Việt Nam. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều kể tôi nghe chuyện Kenvin Bowen và một người Việt nữa ở Boston là dịch giả kiêm nhà thơ Nguyễn Bá Chung vốn là khách quen của Omni.

Quen do thế này. Hai ông từng nằn nì xin mua lại chiếc bàn mà Bác Hồ đã từng nhào bánh. Nhưng Omni không bán. Sau, hai ông nghĩ cách tìm thợ khéo ở Boston chế tác cái bàn y chang như chiếc bàn kia. Nhưng qua nhiều lần thương thảo đổi chác, Ban giám đốc khách sạn Omni vẫn không thông vì họ nói đó là báu vật của khách sạn mặc dù chiếc bàn mà Kenvin Bowen cho chế tác đẹp hơn nhiều chiếc bàn cũ kỹ kia!

Nguyên do bởi hai ông tâm niệm rằng, một ngày đẹp trời nào đó, nếu mua nếu đổi được chiếc bàn ấy, họ sẽ tìm cách chuyển hiện vật nguyên gốc ấy về Bảo tàng Hồ Chí Minh!

(Còn nữa)