Ăn Tết ở TP.HCM tròn 12 con giáp

Xuân Ất Tỵ sẽ đánh dấu 12 lần ăn Tết ở Sài Gòn (TP.HCM) của Ray Kuschert, một người Úc lấy vợ Việt. Ông gửi Tuổi Trẻ xuân bài viết kể về trải nghiệm và những cung bậc cảm xúc của ông từ chỉ trích đến say mê văn hóa ngày Tết của người Việt.

Xuân Ất Tỵ sẽ đánh dấu 12 lần ăn Tết ở Sài Gòn (TP.HCM) của Ray Kuschert, một người Úc lấy vợ Việt. Ông gửi Tuổi Trẻ xuân bài viết kể về trải nghiệm và những cung bậc cảm xúc của ông từ chỉ trích đến say mê văn hóa ngày Tết của người Việt.

Với cá nhân tôi, Tết năm nay đánh dấu tròn 12 con giáp mình đã ở Việt Nam. Quả là một thời điểm hoàn hảo để mình nhìn lại những thay đổi của TP.HCM và của bản thân qua năm tháng.

Đó là một buổi sáng tháng 2-2014, thời tiết mát mẻ dễ chịu, nắng khẽ chiếu vào mặt làm tôi choàng tỉnh giấc. Tôi mở mắt, nghĩ đến một ngày bình thường như mọi ngày, nhưng bỗng thấy xung quanh im ắng lạ thường, đường phố Sài Gòn bỗng không còn tiếng xe cộ ồn ã nữa.

Áo dài du xuân trên đường hoa Nguyễn Huệ - Ảnh RAY KUSCHERT

Năm 2014 cũng là lần đầu tiên tôi ăn Tết ở thành phố này. Rồi thời gian trôi như một cuốn băng tua nhanh, tôi chuẩn bị đón một cái Tết nữa, của năm 2025 khi nắng tháng giêng sẽ đưa tôi vào năm Ất Tỵ, hay còn gọi là năm con rắn.

Đường phố Sài Gòn giờ cũng khác trước, nhưng văn hóa và truyền thống đón Tết vẫn là một nền tảng bất di bất dịch của văn hóa Việt.

Ăn Tết ở TP.HCM tròn 12 con giáp - Ảnh 2.

Thật lòng mà nói thì tôi không có ấn tượng tốt về cái Tết đầu tiên của mình ở Việt Nam. Lúc đó trung tâm Anh ngữ mà tôi đang dạy đóng cửa, lớp nghỉ, tôi mất thu nhập cả nửa tháng trời.

Mong muốn phát triển sự nghiệp và xây dựng nền móng cuộc sống tại Việt Nam bỗng bị gián đoạn, tôi thấy hậm hực với "truyền thống ngớ ngẩn" này.

Anh Ray Kuschert cùng vợ, chị Vũ Thị Loan Ảnh NVCC

Phải thừa nhận vào thời điểm 2013 đó, tôi thật sự thiếu hiểu biết, chẳng hiểu chút gì về ý nghĩa cũng như những khía cạnh tuyệt vời của Tết. Đây chính là bài học lớn nhất của tôi ở Việt Nam mười mấy năm qua.

Cái tôi thấy chỉ là lớp bề mặt, cái tôi không hiểu là tầng tầng lớp lớp ý nghĩa ẩn sâu bên dưới. Tết đã có từ hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm, vận hành theo lịch âm một cách nhất quán mà tôi chưa hề thấy ở xã hội phương Tây.

Tết là dịp để bạn tìm về điểm neo đậu tâm hồn mình: về nhà. Những ngày đầu khi liên tục nghe người ta hỏi "Quê bạn ở đâu?", tôi thấy hơi lạ và liên tục tự nhủ "Sao quê nhà lại quan trọng đến vậy?".

Người dân du xuân Tết con mèo ở đường hoa Nguyễn Huệ

Trong văn hóa Việt Nam của các bạn, quê hương chính là điểm tựa tinh thần. Dù bạn đi xa đến đâu, thành công vang dội hay thất bại nặng nề thì đến Tết, quê nhà vẫn luôn dang rộng vòng tay đón bạn trở về.

Người người nhà nhà lũ lượt về quê đón Tết là chuyện không bao giờ có ở phương Tây. Chúng tôi cũng ăn mừng lễ Giáng sinh, lễ Tạ ơn và lễ Phục sinh, nhưng cũng không bao giờ giống cảnh tượng người ta ồ ạt về quê ăn Tết.

Ăn Tết ở TP.HCM tròn 12 con giáp - Ảnh 5.

Từ những ngỡ ngàng thuở ban đầu đó, tôi dần trở nên gắn bó và có tình cảm với dịp đặc biệt của người Việt này. Rồi dần dà tôi có được câu trả lời cho câu hỏi mà mình luôn nghe mỗi năm. Giờ mà ai hỏi quê tôi ở đâu, tôi sẽ hãnh diện "vênh mặt" mà trả lời: ở Sài Gòn.

Chuẩn bị đón cái Tết thứ 12 ở thành phố này, tôi đã hiểu được quê nhà quan trọng đến nhường nào. Và TP.HCM tự lúc nào đã trở thành một người bạn thân của tôi, cùng tôi phát triển qua từng năm và lòng tôi nảy sinh một sự gắn bó khó lòng tách rời với nơi đây.

Gia đình sum họp

Ngoài những buổi sum họp với gia đình vợ người Việt, một điều nữa mà tôi thích làm vào mỗi dịp Tết là lôi máy ảnh ra rồi lang thang khắp đường phố Sài Gòn buổi sớm mai, để chụp lại khoảnh khắc yên bình của thành phố mà không thời điểm nào trong năm có thể thấy được.

Một chiếc xe máy chạy thong dong trên đường Lê Lợi, hay một thiếu nữ thướt tha tà áo dài đi lễ nhà thờ, đều là những hình ảnh khiến tôi thêm yêu và gắn bó với thành phố này. Điều này trong năm khó mà có được, bởi thành phố này hiếm khi nào chậm lại, đủ để khiến người ta thật sự thấy gắn bó và cảm nhận được hồn phố thị như những ngày Tết.

Đây là điều không bao giờ thay đổi ở Tết. Đường sá có thể rộng hơn, hiện đại hơn nhưng cái cảm giác yên bình buổi sáng ngày Tết sẽ luôn ở đó, như quê nhà chào đón tôi về và cho tôi dựa dẫm tâm hồn mình.

Ở một bức tranh khác, sự nhộn nhịp của những khu trung tâm như Nguyễn Huệ đã mang đến sắc màu, sự tưng bừng và tính thương mại cho mùa Tết, biến Tết thành một sự pha trộn mạnh mẽ và phức tạp giữa truyền thống và hiện đại.

Món ăn ngày Tết qua ống kính của chàng rể Úc

Đỉnh cao là sự hoành tráng hằng năm ở đường hoa Nguyễn Huệ.

Con phố đi bộ nổi tiếng này sẽ đóng cửa trước Tết khoảng bốn ngày để trang hoàng bằng hàng ngàn bông hoa rực rỡ sắc màu, nguyên một đoạn dài cả cây số.

Đây chính là nơi hiện đại và truyền thống gặp gỡ. Cảnh tượng người người nhà nhà rủ nhau mặc trang phục truyền thống đi bộ trên phố Nguyễn Huệ thật sự làm say lòng người.

Tuy nhiên đi kèm với đó cũng là vô số điện thoại và máy ảnh cùng chen chúc nhau để có được bức ảnh hoàn hảo đăng mạng xã hội.

Và cũng chính từ đây, quan hệ gia đình tôi vướng phải một cấp phức tạp mới. Vợ tôi vốn là một phụ nữ tuyệt vời, kiên nhẫn, ân cần và luôn hỗ trợ tôi suốt cả năm vô điều kiện.

Tình yêu và sự ủng hộ của cô ấy là điều mà tôi chưa bao giờ có được trước đây trong đời mình. Nhưng ngay khi chúng tôi đến Nguyễn Huệ, mọi thứ dường như biến mất.

Phối cảnh đường hoa Nguyễn Huệ ngày Tết

Với phối cảnh đường hoa, áo dài và một chiếc máy ảnh, người vợ đầy tình yêu thương và vốn an tĩnh của tôi như biến thành một con người khác, ngay lập tức lăn xả vào công cuộc truy tìm bức ảnh hoàn hảo của cô ấy.

Cũng như tình yêu của tôi dành cho TP.HCM và cho Tết, tôi giờ đây đã quen với việc mình sẽ có một cuộc tranh cãi theo "truyền thống" với vợ ở Nguyễn Huệ mỗi dịp Tết đến xuân về. Dù mọi ngày tôi có chụp hàng trăm ngàn bức ảnh đi chăng nữa, thì đến Nguyễn Huệ vào dịp Tết, tôi cũng trở nên chẳng biết chụp ảnh tẹo nào. Vợ tôi nói thế.

Việc đó đã trở thành một khía cạnh nữa của Tết mà tôi đang học cách chấp nhận.

Thay vì thấy khó chịu với điều này, cũng như đám đông khổng lồ đi trẩy hội kia, tôi nhắc bản thân rằng đây là một phần của Tết. Đám đông người trên đường hoa Nguyễn Huệ lúc 7h tối cũng là một phần của Tết, giống như chiếc xe máy đơn độc trên phố Lê Lợi lúc 7h sáng vậy.

Ăn Tết ở TP.HCM tròn 12 con giáp - Ảnh 9.

Năm 2014, lần đầu tiên tôi thăm nhà người bạn gái lúc ấy ở Gò Vấp, tôi ngồi trong một căn phòng nhỏ với nhiều người. Về cơ bản, tôi ngồi với gia đình họ hàng giờ để uống rượu và dùng bữa. Thông qua trò chuyện trong bữa ăn, tôi học được một số điều cơ bản về Tết, như cúng ông Táo, dọn dẹp nhà cửa, món ăn ngày Tết, lì xì…

Tôi được chỉ rằng lì xì là quà của người lớn cho trẻ con nhưng theo thời gian và kinh nghiệm, tôi nhận ra rằng chiếc phong bì nhỏ này chứa đựng nhiều hơn thế. Đó là sự tôn trọng, yêu thương và trân quý, chứ không chỉ là món quà dành cho trẻ nhỏ.

Một khu chung cư với quán cà phê sáng đèn ngày Tết ở quận 1, TP.HCM

Tôi thấy lì xì dành cho tất cả mọi người. Theo một cách nào đó, đó là cách để chia sẻ những thành công của bạn trong năm qua với gia đình và cũng là cách để hỗ trợ những người đã có một năm khó khăn.

Trong gia đình, việc tặng chiếc phong bì đỏ này không chỉ đơn thuần là một truyền thống. Đối với cha mẹ, đó là cơ hội để họ hãnh diện về thành quả lao động của mình trong năm với con cái.

Với con cái, đó là cơ hội để về quê giúp đỡ ba mẹ mình nếu họ khó khăn. Còn với các thành viên khác trong đại gia đình hoặc thậm chí là bạn bè, đây là cơ hội để bạn để ý xem ai đang khó khăn, âm thầm tặng thêm chút tiền, để mọi người có thêm hy vọng khi năm mới đến.

Đó chính là ý nghĩa của Tết: Thấu hiểu hơn những người mà chúng ta yêu thương và quan tâm và thực sự trao đi. Trao đi để cảm ơn, trao đi để nói lời yêu thương và trao đi trong tinh thần ấm áp của ngày Tết.

Ăn Tết ở TP.HCM tròn 12 con giáp - Ảnh 11.

Lúc trước tôi thấy hơi bực khi phải lì xì một số tiền lớn vào dịp Tết, nhưng giờ tôi đã thấy được giá trị trong sự cân bằng đó.

Cả năm qua, vợ tôi và gia đình cô ấy luôn hỗ trợ tôi qua những lúc khó khăn và thăng trầm, yêu thương và chăm sóc và việc có được cơ hội để nói lời cảm ơn thực sự rất quan trọng.

Năm nay, tôi muốn được lì xì cho những người bảo vệ ở công ty và khu nhà mình, những người lau dọn văn phòng và người bán vé số dạo quen luôn chào tôi bằng nụ cười rạng rỡ.

Họ là những người quan tâm tôi, khiến tôi cảm thấy mình là một phần của "đại gia đình" ở quê hương này, ở TP.HCM.

12 năm qua, thành phố này đã có những thay đổi lớn về thương mại, công nghệ… nhưng sâu bên trong, các truyền thống vẫn được giữ nguyên và vững bền như đã tồn tại hàng trăm năm qua.

Nếu bạn là người mới đến TP.HCM hoặc bất kỳ nơi nào ở Việt Nam, tôi khuyên bạn hãy biến Tết thành thời gian để khám phá và tìm hiểu.

Hãy đi dạo trên những con phố và khám phá các khu chợ thưa người. Hãy chào hỏi những người lang thang cơ nhỡ trên đường, bởi không phải ai cũng có gia đình để về.

Nếu thích phiêu lưu, hãy chạy xe máy đến một vùng đất mới. Tuy nhiên hãy nhớ là Tết không có nhiều chỗ mở cửa nên hãy lên kế hoạch kỹ. Nhưng đừng vội vã! Tết là thời gian để chúng ta chậm lại và cảm nhận không khí, tinh thần của Tết và tinh thần cộng đồng. Điều này không thể chỉ nghe người khác kể, mà chính bạn phải trải nghiệm thì mới hiểu được.

Có Tết, có thành phố này, có Việt Nam, có vợ và gia đình, tôi thấy mình được yêu thương. Chúc mừng năm mới đến mọi người và Happy New Year!

Hoa Xuân khoe sắc trên đường hoa Nguyễn Huệ - Ảnh RAY KUSCHERT