AI thâm nhập giảng đường, làm sao chống gian lận?

Em Phạm Anh Đức – sinh viên năm 2 ngành Truyền Thông Quốc tế, Học viện Ngoại giao, bắt đầu sử dụng trí tuệ nhân tạo, các phần mềm công nghệ phục vụ việc học từ năm nhất đại học.

"Khi bí ý tưởng, em sẽ dùng ChatGPT để gợi ý hoặc dịch các nguồn tài liệu. Dựa trên dữ liệu đó, em sẽ mở rộng, giải quyết bài tập" – Anh Đức chia sẻ và khẳng định, hiện nay, đa số sinh viên đều ứng dụng AI trong học tập. Việc sử dụng với tần suất, cách thức ra sao là tùy thuộc vào nhận thức của mỗi người.

"Với những kiến thức mang tính đặc thù. Nếu quá lạm dụng, lệ thuộc AI rất dễ làm sai đề, lạc đề” - Anh Đức chia sẻ.

Không riêng Anh Đức, AI đang được nhiều sinh viên tin dùng cho các hoạt động từ học tập đến nghiên cứu khoa học, từ môn đại cương đến chuyên ngành. Kéo theo đó là nỗi lo sẽ nở rộ các hành vi gian lận.

Theo PGS.TS Lê Hiếu Học - Trưởng khoa, Khoa Khoa học và Công nghệ Giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, trí tuệ nhân tạo (AI) hiện đang được ứng dụng rộng rãi, tạo ra nhiều giá trị tích cực trong mọi lĩnh vực, trong đó có giáo dục và đào tạo. Giáo viên có thể sử dụng AI để hỗ trợ việc lên ý tưởng; lên kế hoạch giảng dạy có tính tương tác cao, tra cứu tài liệu xuất bản bằng các ngôn ngữ ít phổ biến; tạo ra nội dung giảng dạy phong phú, thiết kế các bài thuyết trình đẹp mắt… Người học cũng có công cụ để hỗ trợ việc học tập thuận tiện, dễ dàng hơn.

Các chuyên gia khuyên sinh viên không nên quá lạm dụng vào AI. Ảnh tạo bằng AI/Chân Phúc

“Chẳng hạn với ChatGPT, bằng những câu lệnh thông minh, người học có thể được gợi ý các chủ đề và dựa trên đó, tiếp tục phát triển nội dung. Việc này vừa giúp tiết kiệm thời gian, vừa giúp các em rèn tư duy, cách đặt các hỏi thông minh, trúng vấn đề” – ông Học nêu ví dụ.

Chuyên gia này nhận định, mặc dù mang đến nhiều giá trị tích cực, song việc sử dụng AI không đúng cách, không đúng mục đích có thể khiến người sử dụng từ thế chủ động chuyển sang bị động, phụ thuộc. Bởi suy cho cùng, AI hay mọi công cụ hỗ trợ đều là máy móc, cần có sự kiểm định của con người để sản phẩm đầu ra đảm bảo tính chính xác.

PGS.TS Lê Hiếu Học thông tin thêm, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để gian lận trong thi cử đang là vấn đề khiến nhiều quốc gia phải đau đầu tìm cách giải quyết. Chẳng hạn tại Hồng Kông (Trung Quốc), việc truy cập ChatGPT là không thể. Trong một số học phần cần sử dụng AI để hỗ trợ đều cần có sự hướng dẫn và giám sát nghiêm ngặt từ giảng viên. Còn ở Việt Nam, việc phát hiện gian lận chủ yếu vẫn thông qua việc rà soát của chính giảng viên.

“Tại Đại học Bách khoa Hà Nội nói chung, Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục nói riêng, mỗi thầy cô lên lớp đều trao đổi với sinh viên về những lợi ích của AI, khuyến khích các em ứng sử dụng trong học tập và khuyên các em không quá lạm dụng và cần trang bị cho mình nền tảng kiến thức đủ vững chắc để có thể phân biệt những nội dung chưa chính xác mà Chat GPT cung cấp.

Các em cũng có thể sử dụng AI để tìm kiếm thông tin, gợi mở ý tưởng khi làm các đề tài nghiên cứu khoa học, đồ án môn học, bài tập hay đề tài tốt nghiệp, nhưng tuyệt đối không dùng như một công cụ để gian lận thi cử. Nếu sinh viên dùng AI, ngoài phần mềm phát hiện đạo văn của nhà trường, trong quá trình chấm, rà soát, giảng viên cũng sẽ phát hiện bởi câu từ sẽ có khác biệt khi tự viết và khi sử dụng AI” – ông Học nói.

GS Hồ Tú Bảo - Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu Cao cấp về Toán, Giám đốc khoa học Trung tâm BKAI. Ảnh: MOET

Còn theo GS Hồ Tú Bảo - Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu Cao cấp về Toán, Giám đốc khoa học Trung tâm BKAI, ChatGPT không hiểu văn bản mà nó tạo ra; nó có thể và thường tạo ra những tuyên bố không chính xác. Do đó, các nhà nghiên cứu, giáo viên và người học cần có cách tiếp cận phản biện đối với mọi thứ do ChatGPT tạo ra.

Do đó, cần tìm hiểu kỹ lưỡng tiềm năng và xác định rõ ranh giới của AI trong giáo dục.

GS Hồ Tú Bảo đề xuất, nhà quản lý và giáo viên mọi cấp nên/cần dùng AI để nâng cao hiệu quả hoạt động. Giáo dục đại học nên/cần dùng AI để hỗ trợ tốt hơn trong đào tạo năng lực nghề nghiệp. Cần giáo dục đạo đức và pháp lý để dùng AI một cách an toàn và trách nhiệm.

Giáo dục phổ thông chưa cần vội sử dụng AI tạo sinh, nhưng cần từng bước giới thiệu AI như khuyến cáo của UNESCO và kinh nghiệm một số nước.