Ai là nữ giáo sư Toán học đầu tiên của nước ta?

Giáo sư Hoàng Xuân Sính

Bà Hoàng Xuân Sính sinh năm 1933, là người làng Cót, Từ Liêm, Hà Nội. Bà là nữ chính khách, nhà quản lý giáo dục, nhà toán học, giáo sư và nhà giáo nổi tiếng. Không chỉ vậy, bà còn được biết tới là nữ giáo sư Toán học đầu tiên của Việt Nam.

Nhờ bối cảnh gia đình nên ngay từ nhỏ, bà Sính được tiếp xúc với các bậc tri thức đương thời như Giáo sư Vũ Đình Hòe và Giáo sư Hoàng Xuân Hãn. Cũng nhờ vậy mà tình yêu học tập của nữ giáo sư này ngày một lớn dần theo thời gian.

1951

Năm 1951, bà tốt nghiệp bằng Tú tài 1 ở Hà Nội ban Sinh ngữ tiếng Anh và tiếng Pháp. Sau đó, bà sang Pháp tiếp tục học thêm bằng Tú tài 2 chuyên ngành Toán học bởi được khuyên, muốn xây dựng đất nước thì học các môn khoa học là rất quan trọng.

Tốt nghiệp đại học, bà tiếp tục học lên cao học để lấy bằng thạc sĩ toán và nhận được bằng vào năm 26 tuổi. Thời đó, ngay cả nhiều người Pháp cũng thi trượt thạc sĩ, chưa nói đến một cô gái Việt. Vì vậy, thành tích của bà Sính vô cùng xuất sắc. Các tờ báo trong nước cũng vui mừng, đăng tải thông tin cô gái Việt đạt học vị cao ở nước ngoài.

Đại học Sư phạm Hà Nội

Việc luôn được quê hương dõi theo khiến bà Sính vô cùng xúc động và càng thôi thúc kế hoạch về nước để cống hiến. Ba tháng sau khi nhận bằng thạc sĩ, bà Hoàng Xuân Sính trở về nước, giảng dạy tại khoa Toán, Đại học Sư phạm Hà Nội với chức danh chủ nhiệm bộ môn Đại số.

Vừa dạy, bà vừa nghiên cứu khoa học. Cũng trong những năm tháng này, bà viết luận án tiến sĩ: "Lý thuyết Gr-phạm trù", dưới sự hướng dẫn của nhà toán học nổi tiếng người Pháp Alexander Grothendieck. Năm 1975, bà Hoàng Xuân Sính sang Pháp bảo vệ luận án tại Đại học Paris 7. Đây là luận án tiến sĩ viết tay duy nhất được bảo vệ tại Pháp (và có thể là trên thế giới).

1980

Ngày 29/4/1980, Thủ tướng Phạm Văn Đồng ký quyết định công nhận chức vụ khoa học Giáo sư cho 83 cán bộ và Phó giáo sư cho 347 cán bộ làm công tác giảng dạy đại học và nghiên cứu khoa học. Trong đó có nữ giáo sư toán học đầu tiên của Việt Nam là bà Hoàng Xuân Sính ở lĩnh vực đại số. Như vậy, giáo sư Hoàng Xuân Sính là vừa là nữ tiến sĩ vừa là nữ giáo sư toán học đầu tiên ở Việt Nam.

Huân chương cành cọ Hàn lâm

Bà được chính phủ Pháp (Gouvernement de la République française) trao tặng "Huân chương cành cọ Hàn lâm" vào năm 2003 vì những đóng góp to lớn của cá nhân bà cho công cuộc phát triển và hợp tác nghiên cứu khoa học giữa hai quốc gia Pháp-Việt.

Bà được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân năm 1996.