Ai là hoàng đế đầu tiên của Việt Nam, truyền ngôi cho người ngoài?

Lý Nam Đế

Lý Nam Đế tên húy là Lý Bí hoặc Lý Bôn (SN 503 - 548) quê gốc ở xã Tiên Phong (Thái Nguyên).

"Lý Nam Đế là hoàng đế đầu tiên của nước ta, bởi ông lập một triều đình riêng là sự khẳng định chủ quyền độc lập, bền vững muôn đời của dân tộc ta. Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc, người Việt tự xây dựng cho mình một cơ cấu nhà nước mới theo chế độ tập quyền trung ương", sách 54 vị hoàng đế Việt Nam viết.

Giặc Lương

Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Lý Nam Đế là con của một hào trưởng nhưng sớm mồ côi cha mẹ nên được một thiền sư đưa về chùa nuôi dạy. Lý Bí vì thế trở thành người học rộng, hiểu sâu, thiên tư lỗi lạc, có tài văn võ. Ông làm quan dưới thời nhà Lương (triều đình phương Bắc), nhưng bất bình với sự cai trị tàn ác nên bỏ mũ áo, mưu việc dấy binh.

Năm 542, nhà Lương cho quân sang xâm chiếm, Lý Bí lãnh đạo quân tướng đánh đuổi khiến chúng "10 phần chết đến 6-7 phần, quân tan rã mà về". Bên cạnh nhà Lương, vua Lâm Ấp (tiền thân của nhà nước Chămpa) cũng đưa quân xâm lấn lãnh thổ, bị quân tướng của Lý Nam Đế đánh tan.

Nhờ chiến thắng này, toàn bộ đất Giao Châu (gồm Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ của Việt Nam ngày nay và một phần đất Quảng Đông và Quảng Tây của Trung Quốc) đều thuộc quyền kiểm soát của nhà tiền Lý.

"Năm 544, mùa xuân, tháng giêng, vua nhân thắng giặc, tự xưng là Nam Việt Đế, lên ngôi, đặt niên hiệu, lập trăm quan, dựng quốc hiệu, đóng đô ở Long Biên, dựng điện Vạn Thọ làm nơi triều hội", sách Đại Việt sử ký toàn thư chép.

Triệu Việt Vương

Triều đình nhà Tiền Lý có hai ban văn và võ. Tướng Phạm Tu đứng đầu hàng quan võ, Tinh Thiều đứng đầu hàng quan văn. Triệu Quang Phục (sau này là Triệu Việt Vương) làm Đại tướng dưới thời Lý Nam Đế.

Theo sử sách chép lại, Triệu Quang Phục (SN 524 – 571) là một trong những danh tướng khởi nghĩa cùng vua Lý Nam Đế, giành tự chủ thời Bắc, lập nên nhà nước phong kiến đầu tiên nước ta.

Sau khi Lý Nam Đế qua đời, Triệu Quang Phục xưng vương, hiệu là Triệu Việt Vương, cùng quân và dân đánh đuổi quân xâm lược nhà Lương, giữ nền độc lập cho nhà nước phong kiến đầu tiên. Năm 571, ông bị Lý Phật Tử - em trai vua Lý Nam Đế, đánh úp và thua trận. Ông tự tử ở cửa sông Đáy.

Vạn Xuân

Vạn Xuân là quốc hiệu của Việt Nam trong thời kỳ độc lập ngắn ngủi, thoát khỏi chính quyền phương Bắc. Lý Nam Đế đặt tên nước với ý nghĩa mong cho xã tắc thanh bình, dân tộc độc lập, thịnh vượng và truyền đến muôn đời sau.

Nhà nước Vạn Xuân tồn tại trong 58 năm, dưới sự trị vì của 3 vua là Lý Nam Đế, Triệu Việt Vương và Lý Phật Tử (họ hàng của Lý Nam Đế).

Chùa Trấn Quốc

Sau khi lên ngôi, Lý Nam Đế sai dựng một ngôi chùa lớn ở phường Yên Hoa (Yên Phụ) lấy tên là Khai Quốc (nghĩa là mở nước). Đây chính là chùa Trấn Quốc nằm ở đảo Cá vàng, thuộc Hồ Tây (Hà Nội) ngày nay.

Với lịch sử gần 1.500 năm, Trấn Quốc được coi là ngôi chùa cổ nhất ở Thăng Long - Hà Nội. Dưới thời nhà Lý, Trần, chùa là trung tâm Phật giáo. Sau nhiều lần tu sửa, kiến trúc của chùa vẫn giữ được nét uy nghiêm, cổ kính, thanh bình với điểm nhấn là bảo tháp 11 tầng, mỗi tầng đều có 6 ô cửa hình vòm, trong đặt một pho tượng Phật A Di Đà bằng đá quý.

Với những giá trị về lịch sử và kiến trúc, chùa Trấn Quốc được xếp vào danh mục di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia (năm 1989).