6 hiểu lầm phổ biến về vaccine dại

Nhiều người bị chó mèo cắn nhưng không tiêm vaccine phòng bệnh dại do chủ quan, nghĩ tốn kém nên chỉ cần tiêm một mũi, đến khi lên cơn dại thì đã muộn.

Bác sĩ Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết như trên, thêm rằng khi đã lên cơn dại thì 100% tử vong. Chương trình phòng chống dại Quốc gia thống kê, tính đến 15/7 cả nước có 56 ca tử vong do bệnh dại, tăng 50% so với cùng kỳ năm 2023.

Dưới đây là những hiểu lầm thường gặp về bệnh dại, vaccine dại.

Vaccine dại tốn kém

Giá tiêm vaccine không quá đắt. Hiện thị trường có hai vaccine dại thế hệ mới, được nhập khẩu chính hãng. Mức giá phụ thuộc vào cơ sở tiêm chủng và chủng loại, dao động 250.000-500.000 đồng một liều.

Nếu không thể theo dõi hoặc thú cưng bị bệnh chết, phác đồ tiêm gồm 5 mũi. Nếu chó, mèo sống bình thường sau 10 ngày thì tiêm 4 mũi. Trường hợp người bị cắn từng tiêm vaccine phòng dại, chỉ cần tiêm thêm hai mũi.

Vaccine dại nóng, có hại cho trẻ

Tiêm vaccine là đưa vào cơ thể một lượng rất nhỏ tác nhân gây bệnh đã bất hoạt (không còn hoạt động) nhằm tạo ra kháng thể, chủ động chống lại virus. Hầu hết vaccine sau tiêm đều có thể gây nóng, sốt. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chỉ ra đây là phản ứng thông thường, có thể tự khỏi sau 1-2 ngày, không cần can thiệp y tế. Ngoài sốt, một số phản ứng khác sau tiêm vaccine gồm sưng, đỏ, đau tại vị trí tiêm hoặc có thể mệt mỏi.

Vì vậy, quan niệm tiêm vaccine dại nóng là sai. "Có thể ví tiêm chủng như cuộc tập trận để cơ thể nhận biết kẻ thù. Đã tập trận thì sinh nhiệt, nóng là bình thường", bác sĩ Lê Nga phân tích, thêm rằng người dân có thể yên tâm tiêm dự phòng dại trước hoặc sau khi bị thú cưng cắn, cào.

Người dân tiêm vaccine dại tại VNVC. Ảnh: Mộc Thảo

Thuốc nam an toàn hơn vaccine

"Hiện chưa có bài thuốc Đông y nào được chứng minh có thể chữa dại", bác sĩ Nga lưu ý. Nhiều ca tử vong do không kịp thời xử lý vết thương, không tiêm vaccine dại mà tin thầy lang hay dùng cách dân gian như lấy nọc, uống thuốc lá, thuốc nam.

Họ tìm đến bài thuốc đông y vì tâm lý sợ vaccine độc, ảnh hưởng sức khỏe. Theo bác sĩ Nga quan niệm này là sai. Vaccine dại thế hệ mới sản xuất từ tế bào vero với quy trình khép kín, được kiểm soát chặt chẽ nhằm tăng độ tinh khiết, đảm bảo tiêu chuẩn của WHO.

Chỉ cần tiêm một mũi là đủ

Một số người chỉ chủng ngừa một lần khi bị chó, mèo cắn, cào, nghĩ rằng "có tiêm là được". Bác sĩ Lê Nga lưu ý, một mũi vaccine không giúp cơ thể tạo miễn dịch đủ chống chọi virus dại. Mọi người cần tuân thủ đúng, đủ phác đồ được chỉ định nhằm ngăn khả năng mắc dại.

Với người chưa từng tiêm vaccine, ngay sau bị chó, mèo cắn cần đếm cơ sở y tế gần nhất chủng ngừa. Tính từ thời điểm bị cắn, liệu trình gồm 5 mũi vào các ngày 0-3-7-14-28 (đường tiêm bắp) hoặc 8 mũi ngày 0-3-7-28, mỗi lần hai mũi (đường tiêm trong da). Trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm huyết thanh kháng dại.

Người dân cũng có thể chủ động tiêm ngừa khi chưa bị chó, mèo cắn, phác đồ gồm ba mũi cơ bản. Sau đó, nếu bị vật nuôi cắn, người đã tiêm dự phòng chỉ cần tiêm thêm hai mũi vaccine dại.

Minh họa vaccine dại. Ảnh: Gavi

Chó, mèo nuôi nhốt không nhiễm dại

Không ít người cho rằng chỉ chó, mèo hoang, thả rông ngoài đường mới có nguy cơ lây nhiễm dại còn vật nuôi trong nhà sạch sẽ, không có nguy cơ lây bệnh. Bác sĩ Nga nói quan niệm này không đúng, thú cưng cũng có thể mang virus dại và lây lan cho người qua vết thương hở. Do đó, khi bị vật nuôi cắn, người dân cần chú ý cách xử trí để ngừa bệnh.

Nhiều ca bị chó nhà cắn gây dại, tử vong sau vài ngày, vài tháng, thậm chí vài năm ủ bệnh. Như nữ bệnh nhân ở Kon Tum phát bệnh dại vào tháng 3/2024 do bị chó cắn vào cuối năm 2022 nhưng không tiêm vaccine.

Bệnh dại do virus dại (Rhabdovirus) gây nên, lây từ động vật sang người qua chất tiết, thường là nước bọt. Người bệnh bị nhiễm virus cấp tính tại hệ thần kinh trung ương, hiện không có phương pháp điều trị. Cách phòng bệnh là tiêm vaccine ngừa dại ngay sau khi bị chó, mèo cắn, cào.

Vạn Phát