Thiếu đạn pháo, lính Ukraine phải phụ thuộc UAV tự sát

Tình trạng khan hiếm đạn pháo buộc nhiều đơn vị Ukraine dùng UAV tự sát để cầm chân lực lượng Nga, dù đây không phải biện pháp tối ưu.

Trong một lô cốt ở mặt trận đông nam Ukraine, có thể thấy rõ tình trạng suy giảm đạn pháo của các đơn vị tiền tuyến. Binh sĩ Ukraine chỉ có thể bắn trả một phát đạn sau khi hứng chịu 5-6 quả từ phía Nga.

Quân đội Nga đang chuyển sang thế tiến công và duy trì khả năng cung cấp vũ khí nhờ nền kinh tế thời chiến. Ngược lại, Ukraine ngày càng cạn kiệt đạn dược do hỗ trợ từ phương Tây suy giảm, với các gói viện trợ hàng chục tỷ USD đang bị chặn tại quốc hội Mỹ và Liên minh châu Âu (EU).

Các binh sĩ Ukraine ở tiền tuyến phải chuyển sang sử dụng máy bay không người lái (UAV) mang thuốc nổ để cản đà tiến quân của đối phương. "Chúng tôi sử dụng ngày càng nhiều UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) vì không đủ đạn dược, nhưng UAV khó thay thế hoàn toàn đạn pháo", Bộ trưởng Chuyển đổi số Ukraine Mykhailo Fedorov thừa nhận.

Tulayne điều khiển UAV FPV tại mặt trận Zaporizhzhia trong ảnh công bố hôm 9/1. Ảnh: WSJ

UAV FPV là loại vũ khí có thể điều khiển từ xa bằng tay cầm và một bộ thiết bị đeo trên đầu, giúp người sử dụng có góc nhìn chân thực giống như đang ngồi trong buồng lái. Phạm vi hoạt động của chúng là khoảng 15 km, tùy thuộc vào kích thước tải trọng.

Lượng thuốc nổ, tầm bay và tốc độ của UAV FPV đều thua kém hơn nhiều so với đạn pháo, chúng cũng không thể xuyên phá nhiều loại vật cản trước khi phát nổ. Bù lại, mỗi UAV FPV có giá chỉ vài trăm USD, rẻ tiền và dễ chế tạo hơn nhiều so với đạn pháo.

Moskva và Kiev đã tăng cường sử dụng UAV FPV trong vòng nửa năm qua, sau khi nhận thấy hiệu quả tác chiến trên địa hình bằng phẳng và rộng lớn tại Ukraine.

Chúng có độ chính xác cao hơn nhiều so với đạn pháo thông thường, có thể truy đuổi phương tiện cơ giới và binh sĩ đối phương. Pháo binh thường phải bắn nhiều phát để hiệu chỉnh trước khi trúng đích, trong khi UAV FPV đạt tỷ lệ trúng mục tiêu gần như tuyệt đối.

UAV đang là vũ khí chủ lực của lực lượng Ukraine phòng thủ làng chiến lược Rabotino, do một số đơn vị pháo binh được điều chuyển đến mặt trận khác. "Các đồng đội ngày càng kỳ vọng nhiều vào chúng tôi", Tulayne, chỉ huy phân đội UAV FPV đang tham chiến tại đây, cho hay.

Phân đội của Tulayne có 4 người, mang theo 20 UAV trong mỗi lần làm nhiệm vụ và đóng tại một cứ điểm cách tiền tuyến khoảng vài km.

Kỹ thuật viên lắp nhiều loại đầu đạn lên các UAV, nhằm đối phó với mục tiêu khác nhau như nhóm bộ binh tập trung hoặc xe thiết giáp. Người này sau đó rời lô cốt để lắp đặt ăng-ten và nối dây đến vị trí người điều khiển.

Trinh sát phát hiện một tiểu đội gồm khoảng 12 lính Nga trong mạng lưới hầm hào gần đó. Tulayne đeo kính và bộ điều khiển, lái chiếc UAV đến mục tiêu và cho nó lao xuống miệng hầm đối phương. Nhóm lính Ukraine dùng một chiếc flycam để theo dõi mục tiêu từ xa, chờ đợi binh sĩ Nga rời vị trí trú ẩn để tung đòn đánh bồi.

Các đơn vị Ukraine tham chiến tại Rabotino nói rằng UAV FPV đang thay đổi hoàn toàn tiền tuyến. Hai bên đều hạn chế triển khai xe thiết giáp vì chúng dễ bị phát hiện và tập kích, chuyển sang sử dụng xe tải thông thường hoặc xe máy địa hình 4 bánh. Số lượng lớn UAV FPV được triển khai cũng cho phép hai bên nhắm đến những mục tiêu nhỏ, như xe cơ giới và binh sĩ đang di chuyển.

Kết quả là vùng xám, khu vực tranh chấp giữa hai bên, ngày càng mở rộng và ngăn cản đà tiến quân của cả Nga và Ukraine.

Binh sĩ Ukraine trong buổi huấn luyện điều khiển UAV tại Donetsk hồi tháng 8/2023. Ảnh: Anadolu

Tulayne và các đồng đội triển khai 12 UAV FPV trong vòng nửa ngày. Một chiếc bị tác chiến điện tử Nga vô hiệu hóa, hai phi cơ không kích nổ. Số còn lại lao xuống mạng lưới hầm hào của đối phương. Tulayne tin rằng đợt tập kích khiến hai lính Nga thiệt mạng và nhiều người bị thương.

Các binh sĩ Ukraine nói rằng họ vẫn gặp nhiều trở ngại trong quá trình chiến đấu. Trung đội của Tulayne đáng lẽ phải đông gấp đôi hiện nay, nhưng họ không được bổ sung tân binh và mọi thành viên đều phải làm việc quá sức.

Dù UAV FPV có giá rẻ, họ vẫn bị giới hạn về số lượng phi cơ được triển khai cho mỗi nhiệm vụ. Tulayne phải xin cấp phép đặc biệt để được liên tiếp tập kích một mục tiêu của đối phương. Trong một ca chiến đấu gần đây, họ xin phép cấp trên nhưng không nhận được câu trả lời.

"Vấn đề lớn nhất vẫn là thiếu pháo binh yểm trợ", quân nhân Ukraine thừa nhận.

UAV FPV đạt hiệu quả cao với bộ binh và xe cơ giới của đối phương, nhưng không mang đủ lượng thuốc nổ để vô hiệu hóa cứ điểm kiên cố. Tốc độ bay chậm hơn nhiều so với đạn pháo cũng khiến UAV nhiều lần bỏ lỡ mục tiêu, vì khi nó bay đến nơi thì mục tiêu đã rời đi.

Cách đây vài tháng, đơn vị của Tulayne thường dùng UAV FPV để hỗ trợ pháo binh, với nhiệm vụ đánh bồi để diệt mục tiêu mềm sau khi đạn pháo phá hủy trận địa đối phương. "Tôi chỉ cần điều khiển máy bay lao đến những đám khói bốc lên sau trận pháo kích. Điều đó không diễn ra suốt nhiều tuần qua", anh nói.

Ngoài kêu gọi viện trợ từ nước ngoài, Ukraine cũng đang tìm cách tăng cường sản lượng UAV FPV nội địa. Tổng thống Volodymyr Zelensky cuối tháng trước đặt mục tiêu xuất xưởng một triệu chiếc trong năm 2024.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng Ukraine vẫn tụt hậu so với Nga trong sử dụng UAV trên chiến trường do thiếu người vận hành, số lượng UAV hạn chế và thiết bị kém chất lượng. Ngược lại, Moskva đang tận dụng tối đa ưu thế từ nền kinh tế thời chiến nhằm đẩy mạnh sản xuất các loại UAV tự sát.

"Trong vài tuần qua, tần suất triển khai UAV FPV của Nga đã tăng 3-4 lần. Pháo binh của họ hoạt động rất tốt và họ cũng nắm ưu thế về trinh sát đường không", Tulayne thừa nhận, dù khẳng định quân đội Ukraine vẫn sử dụng nhiều phi cơ hơn đối phương.

Tulayne nói rằng lực lượng Nga chưa giành thêm lãnh thổ nào tại khu vực trung đội của anh đang tham chiến. Dù vậy, phân tích dữ liệu nguồn mở cho thấy Moskva đang dần chiếm lại những khu vực quanh làng Rabotino, địa điểm Kiev giành được hồi tháng 8/2023 sau khi hứng chịu nhiều tổn thất trong chiến dịch phản công thất bại.

Vũ Anh (Theo Wall Street Journal, Reuters)