Nữ phú bà khiến Tần Thủy Hoàng phải kính trọng

Thanh quả phụ (259 - 210 TCN) là người vùng Ba Thục, ngày nay là Trùng Khánh, tỉnh Tứ Xuyên. Bà là chủ đế chế thương nghiệp lớn thời Chiến quốc, là nữ doanh nhân đầu tiên ở Trung Quốc. Thanh quả phụ đã quyên tặng Tần Thủy Hoàng lượng lớn tiền bạc, thậm chí thường xuyên được ông mời đến gặp để tham khảo ý kiến về các vấn đề chính trị, quân sự.

Thanh là họ thời con gái của bà. Năm 18 tuổi, bà gả cho người chồng họ Ba làm nghề buôn bán khoáng vật chu sa. Hai người sống cùng nhau 4 năm thì chồng bà qua đời. Bà ở vậy thờ chồng tới chết. Do gia đình nắm trong tay bí quyết tách nên bà được độc quyền khai thác chu sa và chiết thủy ngân. Khối tài sản gia đình bà tích lũy có thể nói là "phú khả địch quốc", với 800 triệu lạng bạc, 5,8 triệu lạng vàng. Thanh quả phụ sau khi nắm quyền cai quản gia nghiệp, nô bộc có tới hơn 1.000 người, hơn 2.000 bảo tiêu, dựa vào nguồn tài lực dồi dào để sống bình an một cõi.

Sau khi đăng cơ, Tần Thủy Hoàng sai người luyện đan. Thủy ngân và chu sa là hai nguyên liệu quan trọng, đều được Thanh quả phụ cung cấp đầy đủ. Khi Tần Thủy Hoàng muốn xây Vạn lý trường thành, Thanh quả phụ hào phóng quyên góp, thậm chí quyên tiền nuôi quân. Mỗi lần triều đình muốn tiền, bà đều đáp ứng. Do đó, Tần Thủy Hoàng cực kỳ kính trọng Thanh quả phụ.

Gia tộc của Thanh quả phụ trải khắp Ba Thục. Khi đó, dân số Ba Thục là 50.000 người, riêng số người đi theo bà làm ăn đã 10.000. Bà trở thành đệ nhất nữ thương nhân truyền kỳ trong lịch sử Trung Quốc, có ảnh hưởng sâu rộng tới hậu thế.

Tần Thủy Hoàng thúc đẩy tiến bộ, xóa bỏ hệ thống lễ nghi cổ hạ thấp địa vị phụ nữ, phá bỏ tục lễ cũ là trọng nông khinh thương, sắc phong bà làm Trinh phụ. Để vinh danh sự trung trinh của bà, ông cho xây tượng ở quê Thanh quả phụ. Trong các tài liệu lịch sử, bà là người phụ nữ duy nhất được Tần Thủy Hoàng khen ngợi. Trong bài thơ Hoa nữ trinh tử, nhà tơ Lưu Bân thời Tống đã viết: "Bà Ba (họ chồng) biết luyện đan, Thủy Hoàng gọi là Nữ Hoài Thanh. Loài hoa này giống ở Tần Đài (huyện Phong, tỉnh Giang Tô), nổi tiếng vì quả màu đỏ tím rất đẹp". Từ đó, loài cây này có tên là Trinh nữ tử, trinh nữ hoa, xuất phát từ lời khen của Tần Thủy Hoàng dành cho Thanh quả phụ.

Thời Xuân thu Chiến quốc, 7 thương nhân có ảnh hưởng nhất là Phạm Lãi, Đoan Mộc Tứ, Bạch Khuê, Uy Đốn, Quách Tông, Ô Thị Lõa và Thanh quả phụ. Bà là người phụ nữ duy nhất trong số n ày. Theo "Biên niên sử Trường Thọ", bà chết tại Hàm Dương vì đau ốm. Tần Thủy Hoàng thương tiếc, đem di thể đưa về quê hương chôn cất.

Những ghi chép về bà trong sử sách Trung Quốc đều thể hiện lòng tôn kính. Bà cũng là người phụ nữ đầu tiên giữ họ thời con gái được ghi chép vào chính sử. Tuyên thái hậu, người phụ nữ nổi tiếng thời nhà Tần và mẹ ruột của Tần Thủy Hoang, cũng không được hưởng vinh quang này, vậy mà một phụ nữ làm ăn buôn bán lại được, là điều hiếm thấy trong lịch sử Trung Quốc. Thanh quả phụ vừa giúp đất nước, vừa tạo danh tiếng cho bản thân, vừa củng cố gia nghiệp, là tấm gương cho phụ nữ thời cổ đại và hiện đại.