Niger cam kết không sát hại Tổng thống bị lật đổ

Thủ tướng do phe quân đội Niger chỉ định nói ông Bazoum, tổng thống bị lật đổ hồi tháng 7, sẽ được đảm bảo an toàn tính mạng.

"Ông ấy sẽ không bị gì. Ở Niger, chúng tôi không có truyền thống sử dụng bạo lực", Ali Mahaman Lamine Zeine, tân Thủ tướng Niger do chính quyền quân sự chỉ định sau cuộc đảo chính cuối tháng 7, hôm qua thông báo về tình hình của Tổng thống bị lật đổ Mohamed Bazoum.

Tuyên bố được đưa ra sau khi giới chức quân đội Niger đe dọa sẽ giết ông Bazoum nếu các nước bên ngoài can thiệp quân sự vào quốc gia Tây Phi này. Cựu quan chức ngoại giao Mỹ phụ trách vấn đề châu Phi Aneliese Bernard cũng lo ngại chính quyền quân sự Niger có thể có hành động cực đoan khi tình hình leo thang căng thẳng.

Thủ tướng Zeine cũng nhấn mạnh phe đảo chính không có ý định hợp tác với Nga hoặc công ty quân sự tư nhân Wagner, tổ chức đang ký hợp đồng đảm bảo an ninh với nhiều nước châu Phi.

Ông từ chối bình luận về tương lai các thỏa thuận cho phép quân đội Mỹ và Pháp tiếp tục đồn trú ở Niger. Mỹ hiện có 1.100 quân nhân đóng tại Niger, vốn để hỗ trợ huấn luyện quân đội nước này chống khủng bố. Pháp cũng duy trì 1.500 quân tại Niger tham gia các chiến dịch phối hợp chống phiến quân ở khu vực.

Zeine nói các thỏa thuận hợp tác an ninh sẽ được đánh giá lại vào thời điểm phù hợp. Ông đồng thời ca ngợi Nhà Trắng đang giữ lập trường "cực kỳ hợp lý", nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng bằng biện pháp hòa bình thay cho vũ lực.

Tổng thống Niger Mohamed Bazoum tại Niamey hồi tháng 5/2022. Ảnh: AFP

Sau khi bị lật đổ, ông Bazoum bị chính quyền quân sự quản thúc tại tư dinh và không xuất hiện kể từ đó đến nay. Stephane Dujarric, người phát ngôn Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, nói ông đã trao đổi với một số người thường xuyên liên lạc với ông Bazoum và xác nhận Tổng thống bị lật đổ của Niger vẫn còn sống.

Dù vậy, giới chức châu Phi và châu Âu đều lo ngại về tình hình sức khỏe của chính trị gia 63 tuổi này. Truyền thông phương Tây cho biết nhà riêng của ông Bazoum đã bị cắt điện và nước.

Một số đồng minh của ông Bazoum cho biết ông bị nhốt ở tầng hầm và không đủ lương thực, phải ăn gạo sống. Tuần qua, ông đã được gặp bác sĩ và tiếp tế thực phẩm.

Tổng thống Nigeria Bola Tinubu ngày 18/8 đã cảnh báo "hậu quả thảm khốc" nếu phe đảo chính ở nước láng giềng làm hại đến ông Bazoum. Tổng thống Mỹ Joe Biden đầu tháng này kêu gọi chính quyền quân sự lập tức trả tự do cho ông Bazoum cùng gia đình, khôi phục nền dân chủ tại Niger.

Tướng Abdourahamane Tiani ngày 26/7 chỉ huy lực lượng cận vệ tổng thống Niger tiến hành đảo chính, lật đổ ông Bazoum. Tướng Tiani sau đó đứng đầu chính quyền quân sự.

Phe đảo chính ngày 10/8 tuyên bố thành lập chính phủ mới, bổ nhiệm thủ tướng và các bộ trưởng. Salifou Modi và Mohamed Toumba, hai tướng dẫn đầu cuộc đảo chính, được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Nội vụ.

Cộng đồng Kinh tế Các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) ngày 10/8 quyết định kích hoạt lực lượng thường trực của khối và có thể triển khai đến Niger để khôi phục trật tự hiến pháp tại quốc gia này. Khối cũng cam kết thực hiện các lệnh trừng phạt, cấm đi lại và đóng băng tài sản với những cá nhân cản trở quá trình trao trả quyền lực cho ông Bazoum.

Thanh Danh (Theo AFP)