Mỹ sắp thi hành án tử đầu tiên bằng khí nitơ

Bang Alabama chuẩn bị áp dụng phương pháp thi hành án tử hình mới bằng khí nitơ vì thuốc độc khan hiếm, song vấp phải nhiều tranh cãi pháp lý.

Bang Alabama dự kiến thi hành án đối với tử tù Kenneth Eugene Smith, 59 tuổi, vào ngày 25/1 bằng khí nitơ nguyên chất. Đây sẽ lần đầu Mỹ áp dụng phương pháp hành quyết mới, kể từ khi phương pháp tiêm thuốc độc được thực hiện từ năm 1982.

Alabama, Oklahoma và Mississippi là ba bang đã phê duyệt phương pháp tử hình này, trong bối cảnh chính quyền các bang Mỹ đối mặt với khó khăn ngày càng lớn trong biện pháp tiêm thuốc độc, do khó tìm nguồn cung thuốc.

Tử tù Kenneth Eugene Smith. Ảnh: Trung tâm Cải huấn Alabama

Theo phương pháp thi hành án mới, Smith sẽ bị trói vào cáng trong phòng hành quyết và được đeo mặt nạ cấp khí trùm kín mặt theo tiêu chuẩn Viện Khoa học An toàn và Sức khỏe Lao động Quốc gia (NIOSH).

Quản giáo sau đó sẽ đọc lệnh tử hình, cho phép tử tù nói lời cuối cùng, trước khi bước sang phòng khác để bấm nút kích hoạt bơm nitơ vào mặt nạ của tử tù. Phạm nhân này sẽ chỉ hít khí nitơ nguyên chất, dẫn đến thiếu oxy cần thiết để duy trì các chức năng cơ thể và tử vong.

Khí nitơ sẽ được bơm trong ít nhất 15 phút, hoặc thêm 5 phút sau khi hệ thống điện tâm đồ không ghi nhận nhịp tim của tử tù. Văn phòng Tổng chưởng lý Alabama nói khí nitơ sẽ khiến phạm nhân bất tỉnh trong vài giây, tử vong trong vài phút và không gây đau đớn.

Nitơ chiếm 78% trong không khí, nhưng vô hại khi hít thở cùng oxy. Phần lớn các trường hợp tử vong do nitơ là tai nạn lao động.

Phương pháp tử hình bằng nitơ khác so với "phòng hơi ngạt" mà Mỹ từng áp dụng. Một số bang nước này trước đây dùng khí hydro xyanua (HCN) để hành quyết, với án tử cuối cùng thi hành năm 1999. Cuộc thi hành án đó kéo dài tới 18 phút trước khi phạm nhân được tuyên bố tử vong.

Phòng thi hành án tử ở bang Oklahoma, Mỹ, năm 2014. Ảnh: AP

Các luật sư của Smith cáo buộc Alabama tìm cách biến tử tù này thành đối tượng thí nghiệm cho phương pháp hành quyết mới.

Họ lập luận mặt nạ thi hành án có thể không kín khí, khiến tử từ phải chịu đựng cuộc hành quyết kéo dài nếu oxy xâm nhập, có thể gây ra tình trạng sống thực vật thay vì tử vong. Một bác sĩ cho biết môi trường thiếu oxy có thể gây buồn nôn, khiến Smith bị nghẹn đến chết do nôn.

Các chuyên gia từ Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc hồi đầu tháng cũng cảnh báo phương pháp tử hình này có khả năng vi phạm đạo luật cấm các hình phạt tra tấn, tàn ác, vô nhân đạo, hạ nhục.

Hiệp hội Thú y Mỹ (AVMA) năm 2020 nói tử vong do thiếu oxy có thể êm dịu, được chấp nhận trong một số điều kiện nhất định với lợn, song không phải đối với một số loài có vú khác.

Smith bị kết án tử hình trong vụ giết vợ của một mục sư năm 1988. Bang Alabama từng thi hành án tử với Smith năm 2022 bằng phương pháp tiêm thuốc độc, song đội hành quyết không thể tìm được ven tĩnh mạch thứ hai theo quy định, khiến cuộc hành quyết bị hủy.

Các luật sư của Smith đã đệ đơn kiến nghị lên tòa liên bang đề nghị hoãn thi hành án tử, nhưng các thẩm phán chưa có kết luận cuối cùng. Nếu Alabama thi hành án tử với Smith bằng khí nitơ, các bang khác có thể bắt đầu áp dụng phương pháp này. Nếu vụ hành quyết thất bại hoặc bị tòa ngăn chặn, phương pháp tử hình bằng nitơ có thể bị đình chỉ.

Đức Trung (Theo AP)