Luật Tổ chức Tòa án nhân dân: Cho phép ghi âm toàn bộ diễn biến phiên tòa

Sáng nay (24.6), bắt đầu tuần làm việc cuối cùng của Kỳ họp thứ 7, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân sửa đổi (TAND), với 459/464 đại biểu tán thành.

Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi thông qua luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu một số vấn đề lớn quá trình thảo luận còn ý kiến khác nhau.

Bà Lê Thị Nga cho biết, việc ghi âm, ghi hình phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa, phiên họp và hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật.

Quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố nhưng chưa được kiểm chứng, nhất là thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh… Các thông tin, chứng cứ này cần được Hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định.

Do đó, dự thảo luật đã được chỉnh lý: cho phép ghi âm toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp; việc ghi hình chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định.

Việc ghi âm, ghi hình nêu trên phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp, những người có liên quan theo quy định.

Đồng thời, trong trường hợp cần thiết để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn, Tòa án tiến hành ghi âm, ghi hình diễn biến phiên tòa, phiên họp; việc sử dụng, cung cấp kết quả ghi âm, ghi hình của Tòa án được thực hiện theo quy định của pháp luật và giao Chánh án TAND tối cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: Phạm Đông

Về đổi mới TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp báo cáo, do còn ý kiến khác nhau, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo xây dựng 2 phương án và xin ý kiến các đại biểu Quốc hội bằng phiếu.

Theo đó, phương án 1: giữ nguyên quy định của Luật hiện hành về TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện; phương án 2: đổi mới TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm.

Kết quả, có 194/487 đại biểu Quốc hội tán thành phương án 1 (tỉ lệ 39,84%). Trong khi đó, 170/487 đại biểu Quốc hội tán thành phương án 2 (tỉ lệ 34,91%).

“Không có phương án nào đạt quá một nửa tổng số đại biểu Quốc hội tán thành”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói.

Sau khi xin ý kiến các đại biểu Quốc hội, TAND tối cao và Thường trực Ủy ban Tư pháp thống nhất đề nghị tiếp thu đa số đại biểu Quốc hội đã ghi phiếu, tiếp tục giữ nguyên quy định TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện như luật hiện hành.

Một nội dung đáng chú ý khác, về việc thành lập TAND sơ thẩm chuyên biệt (điểm đ khoản 1 Điều 4; mục 5 Chương IV), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá án hành chính là loại việc khó và phức tạp, xảy ra ngày càng nhiều.

“Nếu không có quy định phù hợp thì có thể ảnh hưởng đến tính độc lập của Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân khi giải quyết loại án này”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cũng theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, vụ việc sở hữu trí tuệ và vụ việc phá sản tuy hiện nay số lượng chưa nhiều, nhưng tính chất phức tạp và ngày càng tăng theo sự phát triển kinh tế của đất nước. Giải quyết vụ việc sở hữu trí tuệ, phá sản cần có đội ngũ cán bộ chuyên sâu về pháp luật, hiểu biết về các lĩnh vực chuyên môn.

“Việc thành lập các TAND sơ thẩm chuyên biệt về Hành chính, Sở hữu trí tuệ, Phá sản để giải quyết các vụ việc đặc thù là cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn”, báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu.

Sau khi cân nhắc về sự cần thiết, cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, ý kiến của nhiều vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc thành lập TAND sơ thẩm chuyên biệt như dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Căn cứ yêu cầu thực tiễn trong thời gian tới, TAND tối cao sẽ xây dựng đề án, phương án cụ thể đề xuất nơi đặt trụ sở, số lượng từng TAND sơ thẩm chuyên biệt… và báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền cho chủ trương.