Lá chắn tên lửa Patriot Mỹ gây tranh cãi ở Palau

Tổng thống Palau đề nghị Mỹ triển khai tên lửa Patriot ở quốc đảo, nhưng vấp phải phản đối của Thượng viện, gây tranh cãi về lợi ích quốc gia.

Chính phủ và quốc hội Palau, quốc đảo ở Thái Bình Dương, đang mâu thuẫn về đề xuất triển khai lâu dài các tổ hợp tên lửa phòng không Patriot của Mỹ ở nước này.

Mỹ đã bắt đầu xây dựng một trạm radar vượt đường chân trời ở Palau hồi đầu năm, sau khi kế hoạch bị hoãn vì đại dịch Covid-19. Tổng thống Surangel Whipps hồi tháng 9 thông báo Palau đã yêu cầu Mỹ triển khai thêm hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot để bảo vệ trạm radar này và 18.000 dân quốc đảo.

Theo ông, sự hiện diện của trạm radar có thể khiến Palau trở thành mục tiêu tiềm tàng trong các cuộc xung đột, nên cần được bảo vệ. Ông cho hay hệ thống Patriot của Mỹ dự kiến đi vào hoạt động ở nước này từ năm 2026.

Mỹ trước đó đã triển khai tạm thời các khẩu đội Patriot và bắn thử trong các cuộc tập trận ở Palau.

Tuy nhiên, Thượng viện Palau cuối tháng 11 đã thông qua nghị quyết bác bỏ kế hoạch triển khai tổ hợp Patriot. Hạ viện Palau chưa xem xét kế hoạch.

Lính Mỹ kiểm tra hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot trong cuộc tập trận chung gần Warsaw, Ba Lan, năm 2015. Ảnh: Reuters

Trong một tuyên bố gửi Reuters, văn phòng Tổng thống Whipps hy vọng các thành viên Thượng viện Palau "hiểu rằng việc có một hệ thống phòng thủ có thể phản ứng tức thời trước các mối đe dọa trong thời điểm căng thẳng này là điều hữu ích".

Trong khi đó, Chủ tịch Thượng viện Palau Hokkons Baules nói quốc đảo không nên yêu cầu triển khai vũ khí lâu dài ở đây.

"Việc triển khai lâu dài các vũ khí quân sự không phù hợp với lịch sử quốc gia độc lập chúng ta, không phù hợp với bất kỳ mối đe dọa nào hiện tại đối với chủ quyền, an ninh Palau", ông Baules cho biết. Hồi tháng 10, ông từng nói việc xây dựng và triển khai quân đội ở quần đảo này nhằm "tạo lợi ích cho Mỹ, không phải cho Palau".

Sự phản đối từ Thượng viện Palau với đề xuất triển khai tổ hợp Patriot làm dấy lên nhiều câu hỏi về ảnh hưởng của Trung Quốc với quốc đảo Thái Bình Dương. Bắc Kinh gần đây thúc đẩy hợp tác kinh tế, an ninh với các quốc đảo trong khu vực, nhằm tăng cường ảnh hưởng ở nơi từng được coi là "sân chơi" của Mỹ và đồng minh.

Lầu Năm Góc chưa bình luận về tranh cãi trên chính trường Palau.

Quần đảo Palau nằm cách Philippines khoảng 900 km về phía đông. Đây từng là chiến trường ác liệt giữa Mỹ và Nhật Bản trong Thế chiến II.

Palau tuyên bố độc lập năm 1994 và duy trì quan hệ chặt chẽ với Mỹ. Như các quốc gia Thái Bình Dương lân cận, Palau ký thỏa thuận quốc phòng 50 năm với Mỹ, gọi là Hiệp ước Liên kết Tự do (COFA), trong đó Washington chịu trách nhiệm đảm bảo phòng thủ cho các quốc đảo, cũng như hỗ trợ kinh tế để đổi lấy việc được tiếp cận độc quyền các vị trí có giá trị về quân sự tại đây.

Vị trí Palau trên bản đồ. Đồ họa: Britannica

Palau mời Mỹ lập căn cứ quân sự năm 2020, giữa lúc Trung Quốc tăng cường ảnh hưởng trong khu vực.

Tổng thống Whipps hồi tháng 7 nói Bắc Kinh đang tích cực lôi kéo các chính trị gia Palau, mô tả chủ tịch Hạ viện và Thượng viện "ủng hộ mạnh mẽ Trung Quốc".

Chủ tịch Baules tuyên bố quyết định đình chỉ kế hoạch triển khai tên lửa Patriot ở Palau "không liên quan đến Trung Quốc". Ông từng thất bại với nghị quyết thiết lập quan hệ thương mại với Bắc Kinh năm 2017.

Bình luận về tranh cãi trên chính trường Palau, phát ngôn viên đại sứ quán Trung Quốc ở Mỹ Lưu Bằng Vũ cho biết "Bắc Kinh tin các bên liên quan cần đóng góp cho hòa bình, phát triển và ổn định ở các quốc đảo Thái Bình Dương".

Đức Trung (Theo Reuters)