Cuộc bầu cử lớn nhất thế giới giáng đòn vào Thủ tướng Ấn Độ

Việc đảng của Thủ tướng Modi mất thế đa số tuyệt đối tại quốc hội sau cuộc tổng tuyển cử là đòn giáng cho thấy ông đang mất dần ủng hộ từ người dân.

"Hôm nay là một ngày huy hoàng. Liên minh Dân chủ Quốc gia (NDA) sẽ thành lập chính phủ lần thứ ba, chúng tôi rất biết ơn người dân", Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nói với người ủng hộ bên ngoài trụ sở đảng Bharatiya Janata (BJP) của ông ở New Delhi tối 4/6.

NDA, liên minh gồm BJP và các đảng nhỏ hơn, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lớn nhất thế giới, với 970 triệu cử tri đi bầu 543 nghị sĩ Hạ viện cho nhiệm kỳ 5 năm tiếp theo. Các nghị sĩ này sẽ quyết định ai là thủ tướng tiếp theo của đất nước.

Thủ tướng Modi gọi đây là "thắng lợi cho nền dân chủ lớn nhất thế giới", khi liên minh của ông giành được 290 ghế tại quốc hội, vượt mức quá bán 272 ghế để có quyền thành lập chính phủ, giúp ông tái đắc cử nhiệm kỳ ba.

Tuy nhiên, số liệu sơ bộ từ ủy ban bầu cử cho thấy đảng BJP cầm quyền của ông Modi đã có màn thể hiện đáng thất vọng. Không giống như hai cuộc bầu cử trước vào năm 2014 và 2019, khi BJP tự mình giành được đa số áp đảo trong 543 ghế tại Hạ viện, lần này họ chỉ có 240 ghế và buộc phải dựa vào hai đảng còn lại trong liên minh để duy trì thế đa số.

Đây được cho là một cú sốc lớn và cũng là đòn giáng mạnh đối với hình ảnh của Thủ tướng Modi, người đã củng cố ảnh hưởng vững chắc trong nền chính trị Ấn Độ suốt một thập kỷ qua.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi phát biểu khi tham dự một cuộc họp báo ở Berlin, Đức, hồi năm 2022. Ảnh: Reuters

Nỗi thất vọng của BJP còn lớn hơn khi liên minh đối lập INDIA, do đảng Quốc đại lãnh đạo, được cho là sẽ giành hơn 200 ghế, cao hơn đáng kể so với dự đoán từ các cuộc thăm dò trước bầu cử.

Rahul Gandhi, lãnh đạo đảng Quốc đại, cho biết kết quả bầu cử cho thấy đất nước đã "nhất trí và rõ ràng" với tuyên bố không muốn Thủ tướng Modi và đảng của ông toàn quyền điều hành Ấn Độ.

"Chúng tôi không đánh giá cao cách họ điều hành đất nước trong 10 năm qua, vì vậy đó là một thông điệp lớn dành cho ông Modi", Gandhi nói bên ngoài trụ sở đảng Quốc đại ở New Delhi.

Đảng Quốc đại đã dẫn dắt liên minh các đảng đối lập cố gắng đẩy ông Modi khỏi ghế lãnh đạo trong cuộc bầu cử. Mặc dù thất bại với nhiệm vụ này, họ vẫn thành công trong việc làm sứt mẻ "hào quang bất khả chiến bại" của Thủ tướng Modi trong các cuộc bầu cử trước đây, giới quan sát đánh giá.

Các nhà phân tích cho rằng kết quả bầu cử đã đặt ra câu hỏi về chiến lược của BJP. Trong chiến dịch tranh cử, Thủ tướng Modi đã không thể xóa bỏ mối lo ngại về những mâu thuẫn giữa người Hồi giáo và người theo đạo Hindu ở nước này. Phe đối lập cũng tìm cách khoét sâu vào những điểm yếu của nền kinh tế Ấn Độ dưới chính quyền Modi.

Ấn Độ là nền kinh tế lớn tăng trưởng nhanh nhất thế giới, nhưng theo các cuộc thăm dò ý kiến trước bầu cử, cử tri vẫn đặc biệt lo ngại về tình trạng lạm phát cao và thất nghiệp.

Khẩu hiệu tranh cử của BJP là "Lần này, hơn 400", đặt mục tiêu giành 400 ghế nghị sĩ cho liên minh của họ, trong đó 370 ghế của chính BJP.

Nilanjan Mukhopadhyay, người viết tiểu sử về Thủ tướng Modi, nhận định tuyên bố trên mang "giọng điệu tự tin thái quá" vào thời điểm mà nhiều người dân Ấn Độ đang phải đối mặt với thực tế cuộc sống ảm đảm vì giá cả tăng vọt, tình trạng thất nghiệp tràn lan và bất bình đẳng thu nhập sâu rộng.

Nhà phân tích chính trị Asim Ali mô tả "cơn mộng du của BJP cuối cùng đã trở thành thảm họa".

"Hôm nay, ông Modi đã bị mất mặt. Ông ấy không còn là 'người bất bại' và hào quang bất khả chiến bại của ông ấy cũng không còn nữa"", Ali nói.

Kết quả bầu cử năm nay phần nào tương đồng với năm 2004, khi một chính phủ đương nhiệm khác của BJP dưới thời thủ tướng lúc bấy giờ là Atal Bihari Vajpayee được nhiều người kỳ vọng sẽ giành chiến thắng áp đảo trong cuộc tổng tuyển cử. Nhưng cuối cùng, đảng Quốc đại đã đánh bại BJP và cùng các đồng minh thành lập chính phủ mới.

Nhưng 2024 không phải 2004. Bất chấp thất bại ở nhiều khu vực tranh cử, BJP đến nay vẫn là đảng lớn nhất trong quốc hội và có đủ khả năng thành lập chính phủ tiếp theo nhờ sự hậu thuẫn của các đồng minh trong NDA.

Theo dõi kết quả từ khu ổ chuột ở đông bắc New Delhi, Akbar Khan, một người nhặt rác 33 tuổi, cho hay anh rất vui mừng khi nhận thấy ảnh hưởng của Thủ tướng Modi và BJP đang suy giảm. Dù tất cả các ghế của Delhi hiện do BJP nắm giữ, Khan nói rằng điều khiến anh vui là "người dân đã cho thấy nỗi bất bình với chính phủ đương nhiệm trong cuộc bầu cử này".

Khan cho hay "các giai cấp và tầng lớp tụt hậu về kinh tế cảm thấy khó chịu với Thủ tướng Modi và cách điều hành của ông ấy không tạo ra kết quả tốt đẹp nào cho họ".

Khan cho biết là một người Hồi giáo, ông không hài lòng với những bình luận mà ông cho là "bài xích đạo Hồi" của Thủ tướng Modi trong chiến dịch tái tranh cử. Ông Modi từng gọi cộng đồng Hồi giáo ở Ấn Độ là "những người đến từ bên ngoài" và mô tả họ "đẻ quá nhiều con".

Theo giới phân tích, hệ tư tưởng Hindutva của BJP, vốn thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc Hindu, đã phần nào tạo ra tâm lý chống lại Hồi giáo ở Ấn Độ.

Ông Modi thậm chí còn cáo buộc đảng Quốc đại âm mưu phân phối lại tài sản của Ấn Độ cho cộng đồng thiểu số Hồi giáo. Tuy nhiên, Thủ tướng đến nay vẫn phủ nhận việc ông nhắm mục tiêu vào cộng đồng thiểu số Hồi giáo để giành được ủng hộ của người theo đạo Hindu chiếm đa số tại quốc gia này.

Mặc dù Thủ tướng Modi vẫn nổi tiếng khắp Ấn Độ, các đối thủ của ông hôm 4/6 cho rằng những dấu hiệu cho thấy quyền lực đang suy yếu của ông là một chiến thắng cho nền dân chủ.

"Cử tri Ấn Độ đã lên tiếng", Raghuram Rajan, cựu thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ, đăng trên LinkedIn. "Và quả là một quyết định sáng suốt! Đây là một chiến thắng cho nền dân chủ và nền kinh tế Ấn Độ. Bất kể điều gì xảy ra trong vài ngày tới, chúng ta sẽ chứng kiến những tiếng nói phản đối mạnh mẽ buộc chính phủ phải thay đổi đường hướng".

Vũ Hoàng (Theo CNN, Al Jazeera, AFP, Reuters)