Chấn chỉnh nạn bỏ cọc đấu giá nhưng không thể hình sự hóa quan hệ dân sự

Chiếc xe biển xanh có giá khởi điểm 71 triệu đồng, nhưng được đấu giá lên 3 tỉ đồng. Ảnh: Người dân cung cấp

Hồi giữa tháng 11, Công ty đấu giá hợp danh Hoàng Đức đã tổ chức phiên đấu giá chiếc xe biển xanh 36B-1771, nhãn hiệu Land Rover, xuất xứ tại Anh và sản xuất năm 2008, thuộc sở hữu của Chi cục Bảo vệ môi trường Thanh Hóa.

Mức giá khởi điểm cho chiếc xe trên là 71 triệu đồng. Và qua 2 vòng đấu, chiếc xe trên được chốt giá cuối cùng lên đến 3 tỉ đồng. Tuy nhiên, người đấu giá trúng chiếc xe này đã không nộp đủ tiền và đã bỏ cọc với số tiền 14 triệu đồng.

Đây là một trong rất nhiều ví dụ ở rất nhiều lĩnh vực, người đấu giá đã “thổi” giá lên hàng chục, thậm chí hàng trăm lần mức giá khởi điểm, gây xôn xao dư luận nhưng rồi lại lẳng lặng bỏ cọc như một trò đùa khiến cơ quan đấu giá vò đầu bứt tai.

Đó là chưa nói đến có rất nhiều trường hợp người đã trúng đấu giá chấp nhận bỏ tiền cọc mà không thực hiện nghĩa vụ tài chính, gây lũng đoạn thị trường, gây dư luận xã hội không tốt như vụ Tân Hoàng Minh, đấu giá biển số xe, 3 mỏ cát ở Hà Nội... thời gian qua.

“Luật Đấu giá có thể tham khảo, bổ sung quy định xử lý hình sự với những trường hợp bỏ cọc, không thực hiện kết quả trúng đấu giá, có dấu hiệu thao túng, ảnh hưởng xấu đến an ninh kinh tế”, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Đoàn Cà Mau) đề xuất tại phiên thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản của Quốc hội ngày 28.11.

Đề xuất này gây băn khoăn bởi đấu giá tài sản là quan hệ dân sự, việc từ bỏ tài sản trúng đấu giá bằng cách chấp nhận mất cọc là quyền của người đấu giá. Quyền này phải được bảo vệ cho công dân trong mọi trường hợp.

"Thổi” giá lên rồi bỏ cọc vì nhiều lý do từ chơi xấu nhau đến phô trương thanh thế hoặc thao túng thị trường để hình thành mặt bằng giá mới... đã và đang gây ra những hệ lụy xấu.

Đây là hành vi đáng lên án và cần có chế tài mạnh để ngăn chặn, xử lý, lập lại kỷ cương trong hoạt động đấu giá tài sản, không chấp nhận để bất kỳ ai muốn làm gì thì làm vì nghĩ rằng mình có nhiều tiền.

Tuy nhiên, không thể xử lý, lập lại kỷ cương bằng cách hình sự hóa một mối quan hệ dân sự mà phải “điều chỉnh bằng các quan hệ khác”, như lời đại biểu Quốc hội Phạm Văn Thịnh (Đoàn Bắc Giang).

“Các quan hệ khác, ví như nên quy định tiền đặt cọc từ 20-30% giá trúng đấu giá và phải nộp ngay sau khi có kết quả trúng đấu giá. Nếu bỏ cọc thì sẽ xử phạt hành chính thật nặng, không cho các đối tượng này tham gia đấu giá lần sau… như đề xuất của nhiều đại biểu.

Ngoài chuyện bỏ cọc thì Luật Đấu giá đang có rất nhiều khe hở dẫn đến tình trạng thông thầu, thông đồng, “quân xanh, quân đỏ”; thậm chí cả cò mồi, đe dọa cưỡng ép rất tinh vi và phức tạp.

Để ngăn chặn, phòng ngừa các hành vi này thì cách hiệu quả nhất vẫn là bịt cho bằng được các khe hở khi sửa đổi luật với những quy định đảm bảo tính chặt chẽ, công khai, minh bạch...