4 nghi thức đón Tết Nguyên đán không thể thiếu của vua chúa thời phong kiến

10:45 31/01/2025
Lễ Ban sóc

Thời xưa, triều đình làm lịch và cấp phát lịch mới hàng năm, cho các địa phương. Lễ cấp phát lịch hay còn gọi là lễ Ban sóc, được triều Nguyễn tổ chức vào mùng 1 tháng Chạp hàng năm.

Lễ Ban sóc ban đầu được tổ chức tại điện Thái Hòa, từ thời vua Thiệu Trị trở đi, lễ này được tiến hành tại lầu Ngọ Môn.

Vua, quan văn võ, mặc lễ phục tề tựu đông đủ ở cửa Ngọ Môn, một vị quan cao cấp của bộ Hộ tuyên phát lễ ban phát Bửu lịch - loại lịch dùng cho các quan và lịch Khâm Thiên Giám - dành cho trăm họ. Mọi người hướng về phía nhà vua đang ngồi trên ngai vàng và lạy 5 tạ ơn. Sau khi lạy tạ xong, các viên chức của bộ Hộ bắt đầu phân phát lịch. Đây là lễ phát cho các quan và tượng trưng cho dân.

Việc biên soạn và ban hành lịch được coi là hoạt động văn hóa thể hiện chính sách trọng dân của triều Nguyễn, giúp người dân biết sống thuận theo sự vận hành của trời đất, sản xuất phù hợp điều kiện tự nhiên. Lịch của triều đình cũng nhận được sự trông mong của toàn dân, là biểu tượng của một năm mới và là niềm vui mà triều đình mang đến cho muôn dân mỗi dịp Tết đến xuân về.

Lễ Phong ấn

Một nghi lễ biểu thị việc tạm ngưng công việc triều chính để chuẩn bị đón Tết là lễ Phong ấn. Theo thông tin từ Trung tâm lưu trữ quốc gia I, ngay từ thế kỷ XVII, thương lái nước ngoài Samuel Baron đã mô tả: “Ngày 25 tháng Chạp, ấn triện được lật ngược lên và cất vào trong hộp đúng một tháng. Trong quãng thời gian đó, công đường đóng cửa, không hoạt động xét xử gì diễn ra…”.

Theo sử liệu, lễ đón năm mới dưới thời nhà Nguyễn được chuẩn bị từ ngày 1/12 âm lịch hàng năm, trước cả một tháng. (Ảnh minh hoạ)

Dưới triều Nguyễn, lễ Phong ấn cũng thường được cử hành vào ngày 25 tháng Chạp. Trước khi cho vào hòm niêm phong, các kim sách, kim bảo (sách vàng, ấn vàng) được lau chùi cẩn thận, nên lễ này còn được gọi là lễ Phất thức.

Bản Tấu ngày 21/12 năm Tự Đức thứ 16 (1863) cung cấp thông tin cụ thể về việc thực hiện lễ phất thức: "Ngày hôm nay chúng thần đều đầy đủ quan phục, đến điện Cần Chánh lúc thái giám đem các hòm bửu tỉ, kim sách, ngọc bài, kim bài đến. Chúng thần lau chùi xong đem danh sách kiểm tra đều thấy phù hợp. Phụng lãnh hoàng phong niêm phong cẩn mật. Bản Tấu đã được hoàng đế Tự Đức phê duyệt".

Theo sách Lễ Tết, ăn chơi trong cung Nguyễn, vua có đến 46 chiếc ấn tín, tất cả đều được bảo quản tại điện Càn Thành. Trong số ấn tín nhà Nguyễn, nổi tiếng nhất là chiếc ấn Đại Nam hiệp kỷ lịch chi bửu, được đúc thời vua Thiệu Trị (1847), làm bằng vàng, nặng tới hơn 4,7 kg.

Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, toàn bộ ấn tín, bảo vật biểu trưng cho sức mạnh của triều Nguyễn đã được bàn giao lại cho chính phủ cách mạng.

Tất niên

Những ngày cuối cùng của năm, các hoàng tử, hoàng thân chia nhau đến các đền, miếu đứng chờ, làm lễ tiễn biệt năm cũ. Việc tế tự làm vào sáng sớm để bày tỏ được lòng thành kính.

Về việc tiến bài trong ngày tất niên, bản Tấu của Nội các vào năm Thành Thái thứ 9 (1897) có đề cập: "Vâng xét lệ trước, hàng năm, ngày Trừ tịch và ba ngày Tết Nguyên đán, tổng cộng là 4 ngày, trừ việc quan trọng cấp bách cần tiến trình ngay, còn lại việc tầm thường của các bộ nha xin dừng việc tiến bài".

Bên cạnh đó, còn có một số văn bản thông tin cụ thể, chi tiết về nghi thức thực hiện lễ Tuế trừ (buổi sáng), lễ Trừ tịch (buổi tối) như quy định lễ phục, quy định bắn pháo, quy định mở cửa thành cũng như các vị tôn tước được lựa chọn khâm mệnh hành lễ... Tất cả lễ nghi đều thể hiện mong muốn bỏ hết những điều xấu của năm cũ để đón điều tốt đẹp của năm mới đến.

Dựng cây nêu

Khi cây nêu được dựng lên ở Điện Thái Hòa trong lễ Thượng tiêu là báo hiệu năm mới cận kề. Các văn bản trong Châu bản triều Nguyễn cho thấy việc dựng nêu thường được tiến hành vào ngày cuối năm.

Châu bản triều Nguyễn cũng ghi rõ, việc thượng tiêu (dựng nêu) và hạ tiêu (hạ nêu) do Khâm thiên giám chiếu theo lệ, chọn ngày giờ tốt rồi làm phiến tâu, xong sao lục cho bộ Lễ để sao cho các nơi tuân theo thực hiện. Nội dung này được đề cập trong bản Tư trình của Bộ Lễ năm Đồng Khánh thứ 7. Như vậy, theo lệ trước, việc dựng nêu được thống nhất theo giờ tốt mà Khâm thiên giám đã chọn.

Có thể thấy, việc chuẩn bị đón Tết trong hoàng cung diễn ra với nhiều nghi lễ thiêng liêng, đặc biệt mang ý nghĩa xua tan điều xấu của năm cũ để đón điều tốt đẹp của năm mới.

Có thể bạn quan tâm
Tạm giữ đối tượng say xỉn dùng hung khí tấn công CSGT ở TPHCM

Tạm giữ đối tượng say xỉn dùng hung khí tấn công CSGT ở TPHCM

17:00 01/08/2025

TPHCM - Say xỉn, không chấp hành kiểm tra nồng độ cồn, Huỳnh Minh Nhật dùng chìa khóa xe tấn công CSGT và bị Công an TPHCM tạm giữ để...

Bí thư Khánh Hòa: Ngân sách dồi dào, sẵn sàng bố trí cho phát triển khoa học công nghệ

Bí thư Khánh Hòa: Ngân sách dồi dào, sẵn sàng bố trí cho phát triển khoa học công nghệ

15:45 01/08/2025

Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa nhấn mạnh, khả năng hấp thụ vốn đầu tư cho chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo của tỉnh còn thấp, phản ánh rõ sự hạn chế trong năng lực triển khai. Theo ông, ngân sách tỉnh rất dồi dào, sẵn sàng bố trí cho phát triển khoa học công nghệ.

Bắt nhóm người núp bóng dự án để khai thác đá trái phép quy mô lớn ở TP.HCM

Bắt nhóm người núp bóng dự án để khai thác đá trái phép quy mô lớn ở TP.HCM

12:45 01/08/2025

Ngày 1/8, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP.HCM bắt tạm giam Trần Văn Tuấn (Giám đốc Công ty CP Đầu tư và Phát triển Đại Nguyên), vợ là Phạm Thị Hồng Ngọc và Giám đốc Ban Quản lý dự án Nguyễn Việt Hà để điều tra hành vi 'Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên'. Theo điều tra, Công ty Đại Nguyên được giao thực hiện dự án nạo vét hồ chứa nước Đá Đen tại xã Ngãi Giao (Bà Rịa - Vũng Tàu cũ), thi công bởi Công ty Đại Long Nguyên do bà Ngọc làm Giám...

Công đoàn Đà Nẵng tuyên truyền chính sách pháp luật cho 2.000 công nhân lao động

Công đoàn Đà Nẵng tuyên truyền chính sách pháp luật cho 2.000 công nhân lao động

12:45 31/07/2025

Công đoàn Đà Nẵng tuyên truyền chính sách pháp luật cho 2.000 công nhân lao động của Công ty Cổ phần Dệt may 29/3.

Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt đại biểu người có công

Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt đại biểu người có công

12:45 31/07/2025

Hà Nội - Tổng Bí thư Tô Lâm cùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước gặp mặt người có công nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ và 80 năm Quốc khánh.

Phường Thới An phạt, buộc tháo dỡ nhà xây lụi, tiếp tục xử lý nhà không số, số lụi

Phường Thới An phạt, buộc tháo dỡ nhà xây lụi, tiếp tục xử lý nhà không số, số lụi

13:45 29/07/2025

UBND phường Thới An (TP.HCM) đã ra quyết định xử phạt, buộc tháo dỡ nhà xây lụi và tiếp tục xử lý dãy nhà không số, số lụi.

Va chạm với xe tải ở Lâm Đồng, người đàn ông đi xe máy tử vong tại chỗ

Va chạm với xe tải ở Lâm Đồng, người đàn ông đi xe máy tử vong tại chỗ

10:45 29/07/2025

Lâm Đồng - Va chạm với xe tải trên đường Hồ Chí Minh đoạn qua địa bàn tỉnh đã khiến người đàn ông đi xe máy tử vong tại chỗ.

Phó thủ tướng chỉ đạo xem xét xử lý lỗ hổng từ vụ lật tàu Vịnh Xanh

Phó thủ tướng chỉ đạo xem xét xử lý lỗ hổng từ vụ lật tàu Vịnh Xanh

22:45 28/07/2025

Sau phản ánh của VnExpress về lỗ hổng từ vụ lật tàu, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình đề nghị Bộ Xây dựng xem xét đề xuất giải pháp quản lý.

Thủ tướng: Đến cuối năm thông tuyến cao tốc từ Cao Bằng tới Cà Mau

Thủ tướng: Đến cuối năm thông tuyến cao tốc từ Cao Bằng tới Cà Mau

19:45 28/07/2025

Từ nay đến cuối năm cần hoàn thành khoảng 800 km đường cao tốc để đạt mục tiêu đưa vào khai thác 3.000 km đường bộ cao tốc trong năm 2025.

Co loi xay ra
Co loi xay ra
Du học Nhật Bản, Học bổng Nhật Bản, Việc làm tại Nhật Bản, Dịch vụ ở Nhật Bản, Aishin Hà Nội
Du học Nhật Bản
Thông tin du học
Toyota hiace van, commercial van, campervan, toyota hiace van for sale
Toyota hiace van, commercial van, campervan, toyota hiace van for sale
Toyota hiace van for sale
Commercial van for sale
Campervan for sale