'Tuần trăng mật' Ba Lan - Ukraine dần phai nhạt
Ba Lan đã dốc toàn lực ủng hộ Ukraine khi Nga phát động cuộc chiến ở quốc gia láng giềng, nhưng sự nhiệt thành dần nguội lạnh sau hai năm.
Vào dịp tròn một năm Nga phát động chiến sự ở Ukraine, Thủ tướng Ba Lan khi đó Mateusz Morawiecki đã bất ngờ tới thăm Kiev. Đứng cạnh Tổng thống Volodymyr Zelensky, ông thông báo về lô xe tăng Leopard đầu tiên chuyển từ Ba Lan tới Ukraine, động thái thể hiện cử chỉ đoàn kết của một "láng giềng tốt".
Tuy nhiên, khi cuộc xung đột bước sang năm thứ 3, mối quan hệ giữa Ukraine và Ba Lan ngày càng xuất hiện nhiều căng thẳng khi đối mặt những bất đồng về lợi ích kinh tế. Không ai còn kỳ vọng thấy những biểu hiện ủng hộ nhiệt thành như trước.
Kỷ niệm hai năm xung đột diễn ra trong bối cảnh nông dân Ba Lan tổ chức những cuộc biểu tình kéo dài ở biên giới với Ukraine. Họ cho rằng thị trường nội địa đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi nguồn ngũ cốc giá rẻ từ Ukraine.
"Tuần này qua tuần khác, Ba Lan đang giết chết tương lai của Ukraine trong châu Âu", European Pravda, một trong những hãng tin hàng đầu Ukraine, bình luận hồi tháng 1.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) và Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tại Kiev hồi tháng 1. Ảnh: AFPSau khi Nga phát động cuộc chiến hồi cuối tháng 2/2022, Ba Lan mở cửa đón hơn một triệu người tị nạn Ukraine và cung cấp nhiều phúc lợi xã hội cho họ ngay lập tức. Warsaw cũng chuyển giao cho Kiev những khí tài thời Liên Xô trong kho dự trữ và trở thành một trong những quốc gia châu Âu ủng hộ nhiệt thành nhất cho Ukraine.
"Cuộc chiến của Nga đã đưa hai quốc gia và chính phủ hai nước xích lại gần nhau hơn rất nhiều. Vào thời điểm đó, chúng tôi vội vã giúp đỡ người Ukraine mà không cần suy nghĩ gì. Trong khi họ chiến đấu, chúng tôi chăm sóc gia đình họ và cung cấp cho họ đạn dược. Đây là cuộc chiến sinh tồn và thời kỳ đoàn kết tuyệt vời", Bartosz Cichocki, đại sứ Ba Lan ở Ukraine, nói.
Cichocki là đại diện ngoại giao duy nhất của NATO và Liên minh châu Âu (EU) còn ở lại Kiev sau khi Nga phát động cuộc chiến.
"Hầu hết các nước phương Tây khi đó đều tin cuộc chiến sẽ kết thúc trong vài ngày và không có lý do gì để gửi xe tăng, đạn dược hoặc vũ khí cho Ukraine. Trong bối cảnh đó, vai trò của Ba Lan trở nên nổi bật", đại sứ nói thêm.
Trong những tháng sau đó, giới chức Ba Lan đã có nhiều động thái mang tính biểu tượng hơn. Ông Morawiecki đã có mặt trong phái đoàn nước ngoài đầu tiên thăm Kiev sau khi xung đột bùng phát, trong khi Tổng thống Andrzej Duda được cho là đã thiết lập đường dây liên lạc trực tiếp với Tổng thống Zelensky trong những tháng đầu cuộc chiến.
Ba Lan cũng trở thành bên dẫn dắt sáng kiến ủng hộ Ukraine ở châu Âu và gửi xe tăng Leopard cho Kiev, dù vấp phản đối ban đầu từ Đức.
Nhưng "tuần trăng mật" trong quan hệ giữa Ba Lan và Ukraine dường như đã khép lại. Theo cuốn sách mới Poland at War của nhà báo Ba Lan Zbigniew Parafianowicz dựa trên các cuộc phỏng vấn với quan chức và lãnh đạo, quan hệ giữa hai nước bắt đầu xấu đi khi tên lửa phòng không bay lạc của Ukraine rơi xuống làng Przewodow, miền đông Ba Lan hồi tháng 11/2022, khiến hai dân thường thiệt mạng.
Bất chấp những bằng chứng được Ba Lan đưa ra, Tổng thống Zelensky vẫn tuyên bố đó là tên lửa Nga và cho rằng đây là hành vi "tấn công lãnh thổ NATO và cam kết an ninh tập thể" của khối. Sự kiện này đã gieo những mầm mống hoài nghi đầu tiên giữa các đồng minh, theo Parafianowicz.
Làn sóng bất bình của nông dân Ba Lan về nguồn ngũ cốc nhập khẩu giá rẻ từ Ukraine càng khiến mối quan hệ thêm căng thẳng.
Hồi tháng 5/2023, Ba Lan cùng với một số quốc gia Trung Âu đã cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine với lý do bảo vệ lợi ích của nông dân trong nước. Động thái này đã vấp chỉ trích gay gắt từ Ukraine và bị Kiev coi là "cú đâm sau lưng".
Tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hồi tháng 9 năm ngoái, ông Zelensky cáo buộc Ba Lan mang lại lợi ích cho Nga khi chặn nông sản Ukraine.
"Cáo buộc đó là sự xúc phạm không chỉ với đảng cầm quyền PiS, mà còn đối với giới chính trị và lãnh đạo Ba Lan từng ủng hộ Ukraine vô điều kiện", Parafianowicz cho hay.
Khi cuộc bầu cử quốc hội Ba Lan hồi giữa tháng 10/2023 đến gần, cuộc chiến giành cử tri không ủng hộ Ukraine giữa các đảng cánh hữu càng diễn ra sôi nổi. Giới lãnh đạo Ba Lan đã đảm bảo không thể hiện sự yếu kém hoặc hy sinh lợi ích trong nước để giúp đỡ Ukraine.
Tại Kiev, nhiều người coi thay đổi trong lập trường ủng hộ Ukraine là một phần trong chiến dịch tranh cử của các chính trị gia Ba Lan. Họ hy vọng rằng nếu đảng đối lập của ông Donald Tusk giành chiến thắng, quan hệ Ba Lan - Ukraine sẽ có khởi đầu mới.
"Những nhà bình luận và giới lãnh đạo Ukraine nghĩ rằng đây chỉ là vấn đề trong chiến dịch bầu cử. Và khi cuộc bầu cử kết thúc và đảng PiS cùng đảng cực hữu Konfederacja đều thua, tình hình sẽ thay đổi", Sergiy Gerasymchuk, phó giám đốc trung tâm phân tích Ukrainian Prism ở Brussels, nói.
Nhưng chiến thắng của đảng đối lập không mang lại những thay đổi đáng kể như Ukraine kỳ vọng. Khi tân Thủ tướng Tusk tới thăm Ukraine hồi tháng 1 và bày tỏ tình đoàn kết trong cuộc chiến với Nga, ông đã nói rõ rằng lợi ích kinh tế của Ba Lan vẫn là ưu tiên hàng đầu.
"Bất chấp thay đổi trong chính phủ Ba Lan, họ vẫn cần những cuộc đàm phán và tìm kiếm những thỏa hiệp", Gerasymchuk nói.
Nhà báo Parafianowicz nhận định quan hệ Ba Lan - Ukraine đang trải qua "bước ngoặt thực tế". "Người Ukraine bắt đầu hiểu rằng Ba Lan sẽ quyết bảo vệ lợi ích kinh tế của chính họ", Parafianowicz cho hay.
Nền kinh tế của Ba Lan và Ukraine đều dựa rất nhiều vào nông nghiệp và vận tải, đồng nghĩa những bất đồng trong các lĩnh vực này là điều không thể tránh khỏi, theo giới quan sát.
Ukraine có thể sẽ nỗ lực mở rộng hợp tác với châu Âu, trong khi Ba Lan tiếp tục bảo vệ thị trường của mình khỏi những ảnh hưởng tiêu cực có thể khi cạnh tranh với Ukraine.
Theo khảo sát của Trung tâm Mieroszewski Ba Lan và Info Sapiens của Ukraine hồi tháng 10/2023, 67% người dân Ukraine có quan điểm tích cực về Ba Lan. Ba tháng sau, con số này giảm xuống còn 44,5%. Những người thực hiện cuộc khảo sát cho biết làn sóng biểu tình ở biên giới là yếu tố chính gây ra sự sụt giảm.
Ông Zelensky hôm 19/2 cho rằng các cuộc biểu tình và phong tỏa biên giới của nông dân Ba Lan cho thấy sự xói mòn tình đoàn kết. "Trên thực tế, vấn đề không phải về ngũ cốc mà là về chính trị", Tổng thống Ukraine nói, thêm rằng chỉ 5% hàng nông sản xuất khẩu nước này đi qua biên giới Ba Lan.
Tại diễn đàn "Ukraine năm 2024" ở Kiev, Ngoại trưởng Ukraine Dmitry Kuleba hôm 25/2 cáo buộc khủng hoảng biên giới Ukraine - Ba Lan là một phần trong chiến dịch của Nga nhằm làm suy yếu sự ủng hộ của phương Tây dành cho Kiev.
Bất chấp những căng thẳng biên giới, nhiều nhà quan sát vẫn lạc quan về mối quan hệ giữa hai nước láng giềng. Đối với chuyên gia Gerasymchuk, Ba Lan cùng với Litva vẫn sẽ là những đồng minh nhiệt thành của Ukraine ngay cả khi chiến sự kéo dài.
"EU không phải là nơi tất cả chúng ta đạt đồng thuận trong mọi lĩnh vực, mà vẫn có thể có những bất đồng về lợi ích kinh tế. Tuy nhiên, tôi hy vọng mối đe dọa chung từ Nga sẽ tiếp tục là chất xúc tác gắn kết các nước Trung Âu với nhau", ông nói.
Thanh Tâm (Theo Al Jazeera, Reuters, AFP)
Điểm tin thế giới sáng 11/12: Thủ tướng Campuchia thăm Việt Nam, cảnh báo cao độ ở sân bay Indonesia, Mỹ ủng hộ Argentina đàm phán với IMF
23:41 10/12/2023Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin tức thế giới đáng chú ý sáng nay, 11/12.
Chính sách đối ngoại cân bằng nước lớn của Indonesia từ sau khi giành độc lập đến nay
22:40 16/01/2024Nhìn lại quá trình phát triển của lịch sử đối ngoại của Indonesia từ sau khi giành độc lập vào năm 1945 đến nay, trải qua mỗi giai đoạn lịch sử và tuỳ thuộc vào bối cảnh quốc tế, khu vực và điều kiện trong nước, Indonesia có ưu tiên khác nhau trong chính sách đối ngoại.
Chủ tịch Trung Quốc hội đàm với Tân Thủ tướng Campuchia tại Bắc Kinh
13:50 15/09/2023Theo truyền thông Trung Quốc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tiếp Thủ tướng Campuchia Hun Manet tại thủ đô Bắc Kinh trong ngày 15/9.
Qatar làm trung gian giúp trẻ em Ukraine trở về từ Nga
11:20 06/12/2023Qatar cho biết nhờ nỗ lực ngoại giao của nước này, 6 trẻ em Ukraine được sơ tán sang Nga đã về nước.
Đức cấm sử dụng dao tại lễ hội và sự kiện thể thao lớn
10:00 30/08/2024Ngày 29/8, Đức công bố các biện pháp an ninh mới sau khi xảy ra vụ tấn công bằng dao khiến 3 người thiệt mạng và 8 người bị thương tại lễ hội đường phố ở thành phố Solingen.
Hàn Quốc tiết lộ Nga đang hỗ trợ đắc lực Triều Tiên phóng vệ tinh do thám
10:40 26/05/2024Một quan chức quốc phòng cấp cao của Hàn Quốc ngày 26/5 tiết lộ nhiều chuyên gia Nga đã đến Triều Tiên để hỗ trợ nước này phóng vệ tinh do thám và Bình Nhưỡng đã tiến hành nhiều cuộc thử nghiệm động cơ hơn dự kiến để có thể đáp ứng các tiêu chuẩn “cao” được đặt ra.
Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga: Moscow là đối tác tin cậy của ASEAN hơn 30 năm qua
12:00 24/01/2024Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, lãnh đạo đảng Nước Nga thống nhất cầm quyền, ông Dmitry Medvedev cho biết, Moscow đặc biệt chú trọng phát triển hợp tác với các nước Đông Nam Á, khu vực có vai trò quan trọng trong hình thành cấu trúc quan hệ quốc tế mới.
Hạ viện Mỹ trục xuất nghị sĩ đảng Cộng hòa
15:30 02/12/2023Nghị sĩ Santos thuộc đảng Cộng hòa bị hạ viện Mỹ trục xuất sau cuộc bỏ phiếu liên quan cáo buộc gian lận trong chiến dịch tranh cử của ông.
Phó tổng thống Mỹ chỉ trích Israel về viện trợ không đủ cho Gaza
08:10 04/03/2024Phó tổng thống Harris chỉ trích chính phủ Israel làm chưa đủ để đảm bảo nguồn viện trợ cho Dải Gaza và yêu cầu biện pháp tăng cường cần thiết.
